De 2e domineesvlog met twee predikanten, Bas van Zuijlekom en ik zelf, presenteer ik met veel plezier op mijn blog (deel 1: klik hier). We laten onze gedachten gaan over een prachtig wandkleed in de kerkzaal van de Alexanderkerk. Daarop zien we de brandende braamstruik; in de Bijbe te vinden in Exodus 3. Een bijzonder verhaal waar Mozes wordt geroepen door God in een struik die in lichterlaaie staat zonder verbranding of aantasting van de plant zelf. Bijzonder fenomeen, een wonder.
Bas en ik gaan hierover in gesprek in deze vlog.
Ook bidden we samen voor onze kerken, voor de wijk Alexanderpolder, voor onze stad Rotterdam. We vinden het belangrijk dat we door en met de zegen van God als kerkelijke gemeenschappen Jezus Christus kunnen dienen in dit stuk van Nederland.
We hopen van harte dat onze vlog jou mag helpen bij je eigen zingeving, je geloof en de weg die je gaat in je leven.
Ooit eens een topdirigent zien dansen als een 90jarige vrouw die opeens denkt aan haar twintiger jaren? Dit fascinerende beeld kwam langs op YouTube met de Masterclass-sessies met het Amsterdamse Concertgebouworkest vorige week.
Deze Masterclass is voor jonge dirigenten die het vak verder ontdekken te samen met een door de wol geverfde collega. Zoals ik doe met jonge beginnende predikanten voor wie ik mentor mag zijn. Heel verrijkend om te doen en voor beide ‘partijen’ leerzaam.
Hieronder vind je een YouTube-video met in de blauwe polo senior-dirigent Iván Fischer die Katharina Wincor bijstaat. Op de bok ligt de partituur van de Symfonie Nr.4, gecomponeerd door Gustav Mahler.
Katharina Wincor krijgt les van Ivan Fischer tijdens de 4e Symfonie van Mahler
Als je het fragment start, dan hoor je muziek uit het 3e, langzame deel van de symfonie. De slome dansmuziek wordt gevolgd door wat snellere. En die weer door een nóg snellere. Voor mij was deze muziek uit de 4e tot het moment dat ik deze masterclass zag, niet heel bekend en ook wat saai. Mijn hart wordt vooral geraakt door zijn 2e, 5e, 6e en 7e symfonie. De 4e dus het minst.
Okay, even naar het fragment: start de video boven in het venster. Wat gebeurt er? De jonge dirigent dirigeert de muziek. Klinkt goed! Dan onderbreekt Fischer de sessie als de hoorns de hoge noot spelen. Hij probeert de muziek visueler te maken en daarmee nóg boeiender. Want, inderdaad, de muziek van Mahler is rijk, beeldend, diep reiken, hoog tastend. Fischer helpt de dirigent, helpt mij als luisteraar om te zien. Wat voor karakter heeft deze muziek? Wat hoor je dan?
Fischer kruipt in de huid van een 90jarige. De muziek laat een langzame dans horen met de korte nootjes in de contrabassen. Dan denkt de oude vrouw aan haar tijd als 20jarige, zoals Fischer vertelt. De muziek gaat sneller en meer open. Je hoort het orkest duidelijker en enthousiaster spelen.
Het gaat nog sneller. Er komt energie vrij. Ik zie de dirigent helemaal opgaan in de klanken. Hij geeft letterlijk de muziek vleugels. Wauw. De muziek gaat ook bij mij leven. Dan komt de stevige tonenreeks van de hoorns (motief uit Die Meistersinger van Nürnberg van Richard Wagner, voor de fijnproever).
Ik heb gefascineerd verder gekeken en met grote aandacht geluisterd. Ineens ging de muziek in mij leven. Sindsdien heb ik de 4e symfonie diverse keren beluisterd. Met als favoriet het derde deel, met daarin de 90jarige vrouw die gaat dansen als een 20jarige.
Zo kan klassieke muziek ineens veelzeggend worden. Daar hoef je geen 90jarige voor te zijn.
Robert-Jan van Amstel, 30 juni 2020
LUISTERTIP: op Spotify en andere streamingdiensten zijn ongelooflijk veel CD-opnames te vinden van de 4e symfonie. Waar ik zelf erg van geniet is de uitvoering door Vladimir Jurowski:
Hieronder Iván Fischer die iets vertelt over de 4e symfonie van Mahler:
Op YouTube zijn vele uitvoeringen van de Vierte Symphonie in G-Dur van Mahler te vinden, waaronder een veelzeggende gedirigeerd door Valery Gergiev:
“Hoe is dat nou, preken voor een lege kerk?” Deze vraag krijg ik diverse keren. Sinds het moment dat de Nederlandse overheid de regels van het sociale en maatschappelijke verkeer aan banden heeft gelegd vanwege de coronacrisis (12 maart 2020) is ook de Alexanderkerk in Rotterdam waar ik werk als predikant, potdicht. Alles is afgezegd en afgelast.
Roesten
Roestende ring aan een deur (Damian Kamp via Unsplash)
Geen Bijbelstudiegroepen, geen ontmoetingen met kinderen, jongeren, ouders en ouderen. Geen lunchbijeenkomsten voor de 75Plussers. Geen Leren&Ontmoeten-avonden. Geen koffiedrinken op de dinsdagmorgen. Geen vergaderingen zoals kerkenraad, diaconie en College van Kerkrentmeesters. Geen koorrepetities. Geen verhuur aan VvE’s of andere partijen. Geen…. ik ben vast nog iets vergeten te noemen. Wat doen we veel, dat valt op in dit lijstje. De Alexanderkerk is echt een levend organisme. Alleen nu is ze écht stil. Stilstand doet roesten.
Rapmuziek heeft voor mij de bijsmaak van vrouwonvriendelijkheid, verheerlijking van geweld en bevordering van verdovende middelen. Is het niet via de teksten te horen, dan kunnen de videoclips die dergelijke rapnummers vergezellen, vol zitten met visueel geweld. Mens- en wereldvisie doen nihilistisch aan en het narcistische zelfbeeld van de rapper is ruim gevuld. Over smaak valt niet te twisten, ik weet het. Alles over één kam scheren zou dit genre te kort doen. Want in de rapscene zijn echt wel wat pareltjes te vinden.
Vrolijke christenen
Het rapduo De Rechtstaat (persfoto via hun website)
Graag introduceer ik een christelijk duo van rappers: De Rechtstaat. Deze vrolijke jongens, Michaël Gabriël (27) en Chesron Sminia (22), hebben een gevleugeld geloof en staan met beide benen op de grond. Ze hebben in 2016 hun debuutalbum “Zorg dat je rechtstaat” uitgebracht.
Met gevatte humor, culturele bagage, grondige Bijbelkennis en aanstekelijke overtuiging brengen zij hun eerbetoon aan God en Jezus Christus. Zij willen graag christenen, of ze jong of oud zijn, aan het denken zetten over het christelijk geloof.
De rij jaaroverzichten lijkt weer langer dan vorig jaar. Er valt mij wel iets op bij alle jaaroverzichten die ik gezien, gelezen en geconsumeerd heb. De vraag naar de zin van dit alles, de zin van het leven wordt in het geheel niet gesteld. Het waarom en waartoe van wat er in de wereld gebeurt, dat heb ik zelf te verzinnen. Wie zei dat ook weer: elk feit is neutraal tot iemand er zelf betekenis aan geeft? Levensbeschouwelijk duiding van jaaroverzichten gebeurt dus nauwelijks. Moet je daarvoor in de kerk zijn dan? Zeker, daarbuiten kan ook trouwens.
Waarom ben je hier?
Deze laatste dagen van 2019 brengen mij in een mijmerende modus. Voor de gein typte ik vanmiddag de woorden “zin van het leven” in op het immer gretige zoekbalkje van Google. Resultaat: Lees verder De zin van het leven→
Over muziek schrijven blijft altijd iets lastigs hebben. Waar de een helemaal tot tranen geroerd wordt door bijvoorbeeld muziek van Olivier Messiaen op een groot fors Cavallé-Colle orgel (kom ik zo op), blijft de ander een onaangeroerd ijskonijn. Muziek is vluchtig en tijdelijk. Wanneer ik Spotify op pauze zet en daarmee de speeltijd, dan rest frequentieloze stilte.
Landschap
Tegelijk is muziek sterker dan tijdigheid én de pauzeknop van de streamingdienst. Muziek trekt sporen in mijn geestelijk landschap. In dat landschap van noten en tonen zie ik monumenten: muziek waar ik dol op ben. Ik druk op een interne knop en ergens in mijn hoofd ‘klinkt’ muziek. Weleens geprobeerd muziek in je brein aan te wijzen? Zeker de in mijn brein geëtste muziek is al braille te volgen.
Er zijn in het landschap ook kleine stukjes muziek, een frase, een akkoord, een kort refrein, het intro van een popsong. Het menselijk hoofd is een fenomenale muziekrecorder. Duizenden uren muziek die actief of passief toegankelijk zijn. Wellicht herken je dat. Ik ben zelf geboren in de jaren 70 van de vorige eeuw. De jaren 80 en 90 waren muzikaal vormende jaren in mijn puberteit en studietijd. De jaren 20 van deze eeuw zijn bijna in beeld. Ik hoef maar een deuntje te horen uit een jaren 80-playlist en hop, herinneringen en bepaalde gevoelens zijn instant beschikbaar.
Messiaen
Olivier Messiaen (foto via Wikipedia)
En toch, over muziek schrijven als leek doe ik graag. Ik heb door het lezen van kranten, boeken en tijdschriften en berichten in Facebookgroepen en Twitter en andere kanalen nieuwe muziek ontdekt. Of juist in levenden lijve ontmoet ik iemand die vol enthousiasme praat over een muziekstuk van een componist of een muziekgroep die voor mij volstrekt onbekend is.
Ieder jaar komt de discussie weleens voorbij: wie herdenken we nou tijdens dodenherdenking op 4 mei? Zijn het de doden die door het nazistische geweld in de Tweede Wereldoorlog zijn omgekomen, zoals de zes miljoen joden en daarbij talloze zigeuners, homoseksuelen en gehandicapten? Of zijn het alle “slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog en oorlogssituaties en vredesmissies nadien” zoals ik kan lezen op de website van Nationaal Comité 4 en 5 mei?
Ingekleurde filmpjes
Discussie of niet, als Dodenherdenking dichterbij komt en de reclamespotjes op Tv en radio spreken over het herdenken en onze vrijheid, dan ben ik er meer mee bezig. Ik lees er wat over. Onlangs heb ik het boek “De tatoeëerder van Auschwitz” (Heather Morris) gelezen. Een bijzonder heftig relaas van iemand die in Auschwitz de taak had om de nummers op de armen van de gevangenen te tatoeëren. Ik kijk op YouTube en Netflix documentaires over de oorlogstijd. Steeds meer filmpjes worden ingekleurd zodat het effect van kijken nog sterker wordt. Onder andere heb ik een ingekleurd en op high definition niveau gebracht filmpje gezien dat daags na de bevrijding van concentratiekamp Dachau is gemaakt door de Amerikaanse bevrijders. Waarschuwing: als je kijkt, Lees verder Dodenherdenking 4 Mei en de Krokus→
Voor het eerst naar het Concertgebouw – live muziek!
Concertgebouw Amsterdam (foto via www.residentieorkest.nl)
Mijn leraar Duits Edward Crebas die ik al noemde in deel 1 opperde in september 1991, het begin van mijn VWO-eindexamenjaar, om met een paar zesdeklassers naar het Concertgebouw te gaan. Voor het eerst in mijn leven naar hét muziekhuis in Amsterdam, nou dat leek me wel wat. We zaten op het rechterpodium (voor de kijkers links). Arnold Oestman was dirigent. De ouverture “Jessonda” van Louis Spohr werd gespeeld door het Radio Kamerorkest. Melvyn Tan speelde een wat wulps pianoconcert van Weber. Hoofdgerecht van dit Zaterdagmatinee-concert was Beethovens 8e Symfonie. De dirigent heupwiegde Lees verder Mijn liefde voor muziek (deel 2)→
Liefde voor muziek is mij met de paplepel ingegoten. In het gezin waar ik ben opgegroeid was er altijd muziek thuis. Popmuziek en klassieke muziek vulde de woonkamer; top40-riedels; Feike Asma en Klaas Jan Mulder met hun orgelkunsten, klassieke toppers uit de wereldliteratuur, dansmuziek, easy listening zoals muziekarrangeur James Last en saxofonist André Moss met zijn oerbekende Ellauit mijn geboortejaar 1973.
Muziek in je brein
Ik verbaas me er nog steeds over hoeveel muziek gehoord en ‘ongehoord’ in de hersenen kan worden opgeslagen. Complete deuntjes en liedjes waar zelfs het moment van de eerste kippenvel opgeslagen is. Al die (niet-)bewust beluisterde muziek heeft invloed op brein en muzieksmaak. Ga maar bij jezelf na Lees verder Mijn liefde voor muziek – deel 1→
The Kik gaf een akoestisch optreden in houtzaagmolen “de Ster” in Utrecht. (via wikimedia)
De muziek van de Nederlandse nederbietel-band The Kik ligt al langer wat te kriebelen in mijn oor. Eerder in “De Wereld draait door” (DWDD) was The Kik huisband. En wat voor één. De hertalingen van bekende popsongs die te horen waren tijdens het populaire Tv-programma, was één van de trekkers om deze band wat meer te gaan volgen.
Maestro
Sinds het droogkomische en ietwat clowneske optreden van de zanger van de band, Dave van Raven, tijdens het goed bekeken Tv-programma Maestro ben ik om. Meer en meer heb ik me in de muziek van The Kik verdiept. Wat maakt The Kik plezier-energieke, down-to-earth, oorstrelende en pakkende muziek. Onlangs heb ik via Spotify het laatste album beluisterd “The Kik Hertaalt!”. Wat een heerlijkheid – goede tunes met dito hertalingen.
Winters zijn al lang niet meer zo koud
Eén nummer schiet er bovenuit wat betreft de feestmaand december: het nummer “December”. De melancholie in de muziek doet mij veel. De treffende tekst die het hart van een 40plusser zoals het mijne, raakt en waarschijnlijk ook wel het jouwe. Een feestje van herkenning, zoals zanger Dave aan vroeger denkt: Lees verder December – The Kik→
Mijn schoonvader vertelde eind vorig jaar over een meezingconcert van het Groot Omroepkoor uit Hilversum. Samen met hem heb ik, als stemsoort bas, meegedaan. Eerst een oefendag om vertrouwd te raken met de muziek. De spannendste dag is het concert zelf, 11 februari jongstleden. Dat ik meedeed, heeft twee redenen.
Reden 1: Zingen is heerlijk
Zingen vind ik heerlijk. En: zingen is gezond. Of je nou een nachtegaal bent, een lijster, een kraai of een mus: dat maakt niet uit. Zingen geeft energie en een stoot positieve hormonen in de bloedbaan. Zingen in groepsverband blijkt trouwens nóg gezonder te zijn. Luisteren naar anderen in je stemsectie vergt aandacht. De eigen hersenen hebben zich te concentreren. De juiste wijs houden is belangrijk. De spieren in mijn bovenlijf voelen na een uurtje zingen hetzelfde als na een stevige sportieve work-out van 15 minuten.
Musici tijdens de repetitie (tekening: Sylvia Schlijer via Twitter)
Wat me ook opvalt: een goede dirigent zorgt voor humor en een kwinkslag. Al lerende en lachende wordt een diepere laag in mezelf aangeboord. Met al dat zingen wordt me weer eens duidelijk, dat een Bijbel zonder liederen en Psalmen veel minder leven in zich zou hebben. De Bijbel staat vol Lees verder Opgewekt zingen (Meezingconcert 2017)→
Okay, geloven in God, dat doe ik. Atheïsme is niks voor mij. Althans, ik ben wel content dát het er is. Zou het atheïsme een uitvinding kunnen zijn van God, dat Hij de atheïst heeft geschapen? Alsof Hij wrijving wil geven om te kunnen glanzen.
Op dit moment is zo’n 25% van de Nederlanders atheïst. Ik ken ze in diverse netwerken. De meesten willen niet erover praten: de passieve atheïst. De rabiate atheïst is wel hoorbaar en vaak niet benaderbaar. Ach, hoe het ook zij: atheïsme houdt mij dus alert bij de vraag waarom ik geloof in God. Als ik spreek over God, Wie bedoel ik dan, wat betekent dat in concreto etc. Het gesprek tussen godgelovigen en godloochenaars dient ten allen tijde plaats te vinden.
“Zonde dat het einde van de film moet klinken met een vloek.”
“Moet dat nou, zo’n film met al die seks, in de kerk?”
“Ik snap niet dat dit wordt vertoond in een huis van God.”
“Ik wilde eigenlijk weglopen tijdens de pauze, want ik geneerde me voor wat ik zag.”
Het was de zevende keer dat ik een film liet zien in de kerk van Zunderdorp waar ik dominee ben. De film “Le tout nouveau testament” van Jaco van Dormael uit 2015 kreeg vooral bovenstaande reacties vanuit het gemêleerde publiek van wel- en niet-gelovig, rand-, niet- of betrokken-kerkelijken. Dat had ik nog niet eerder meegemaakt.
Al is het vandaag Sinterklaas,
ik bevind mij in allerlei kerstgeraas.
Ik houd me bezig met diverse kerstpreken.
Om mijzelf te inspireren heb ik om het YouTube-hoekje gekeken.
Ik luister naar diverse kerstmuziek.
En ik zag dit geweldige fragment uit een grote clipjeskliek.
Op een typisch Engelse kerstmarkt loopt Mr. Bean rond.
Er speelt een combo van blazers – de dirigent is een bofkont.
Mr. Bean brengt een berg uit het publiek vergaard geld.
Je raadt het al, van het een komt het ander, hoe tegenovergesteld.
Vanmorgen las ik in dagblad de Volkskrant een alleraardigst artikel over de vraag hoe een hit een oorwurm wordt, klik hier voor een foto van het krantenartikel. De tien meest genoemde titels uit de recente popgeschiedenis die zo’n drieduizend mensen hebben genoemd als een echte oorwurm, staan keurig in een staatje op de Volkskrantpagina. Opvallend is dat Lady Gaga driemaal wordt genoemd met onder andere Poker Face. Natuurlijk Queen met het onverwoestbare Bohemian Rhapsody en Lees verder Oorwurm→
De componist Sergei Prokofjev staat deze dagen centraal tijdens het Gergievfestival in Rotterdam. Gisteravond was de aftrap met filmmuziek uit Eisensteins rolprenten Alexander Nevski en Ivan de Verschrikkelijke. Eerst een inleiding gehoord door een veel “Ehhh”-zeggende Ruslandspecialist. Enigszins voorbereid ging ik met goede vriend Ton de Grote Zaal van De Doelen in. Het heeft wat om zo’n zaal binnen te gaan waar verwachting, verlangen en zin groeien bij het binnendruppelen van hoorders. Dat heb ik ook weleens bij het begin van een kerkdienst: verwachting van wat komen gaat.
Schrijven over een poplied dat op mij zo’n indruk achterlaat… hoe doe ik dat?
Muziek heeft eerst het menselijk oor nodig voor zij zich überhaupt laat beschrijven.
Daarom: begin eerst met luisteren… klik op onderstaand venster van het YouTube Music-venster:
Een zachte eerste toets op een piano.
Antony and the Johnsons (2016) Foto via website fitopasion.com
Dan die wat trillende, lichte, dunne stem van de zanger:
“Ik hoop dat er iemand is die voor mij wil zorgen,
wanneer ik doodga
zal ik gaan?”
Een tweede verlangen van hoop klinkt:
“Ik hoop dat er iemand is die mijn hart wil bevrijden
aardig om te omhelzen
wanneer ik moe ben”
“Zeg, heb je een nieuwe auto?” De ogen van de vragensteller wijzen naar de glimmende bolide bij mijn huis.
“Ja”, zeg ik.
En ik zie in die ogen nog iets doorklinken, zoals ik dat weleens eerder heb gezien, zonder dat het hardop wordt gezegd: “Alweer?”
Sinds ik mijn rijbewijs heb gehaald in oktober 2001 ik regelmatig, in alle bescheidenheid, geswitcht van auto. Onze allereerste was een spierwitte Peugeot 205. De auto hebben we gekocht voor het bedrag dat de Groninger dealer toen vroeg. Van afdingen op auto’s had ik nog niet zoveel kaas gegeten. Laat staan dat ik me bezighield met motorinhoud, PK’s, acceleratie, wegligging en comfort. Het Peugeotje zag er leuk, goed en schoon uit. Dat was genoeg. Al snel kwam een autodealer in de eerste gemeente waar ik dominee was, Lees verder Cadillac, een autoliefde→
Dichter-dominee Jaap Zijlstra is thuisgekomen bij God. Een leven begonnen in 1933 vindt nu toegang in de hemelse gewesten. Op Facebook heb ik een paar woorden n.a.v. zijn overlijden geschreven. Als je naar beneden scrollt, kun je het rouwbericht van de familie lezen.
Verder heb ik een paar geluidsopnamen via Soundcloud beschikbaar gesteld waar Jaap Zijlstra spreekt in kerkdiensten bij DmB en in Zunderdorp.
Je vindt een link naar de preek die ik uitgesproken heb tijdens de uitvaartdienst.
De dienst waar we Jaap Zijlstra herdenken is terug te vinden op Kerkdienstgemist.nl of via YouTube.
De witte tanden zag ik. Een gunnende en aanstekelijke lach daaromheen. Dat alles op zijn plaats gehouden in een vriendelijk gezicht. De hiphopper / rapper Typhoon zong zijn lied “Zandloper” in de slotuitzending van het VARA-programma “De Wereld draait door”. En ik was verkocht: energieke en speelse muziek. De lekkere deun en oorwurm van jewelste in de kopersectie. Zelfs mijn kinderen van 3 kunnen inmiddels dit motiefje dromen.
Om alvast wat van die aanstekelijkheid te laten proeven, heb ik hieronder een YouTube-link geplaatst. Spoel door naar 1:26 voor een eerste indruk:
![[ iBelieve ]](https://amstel4.nl/wp-content/uploads/2018/11/cropped-Dame-met-blauwe-ogen-luke-braswell-272573-unsplash-DETAIL.jpg)
Deze Masterclass is voor jonge dirigenten die het vak verder ontdekken te samen met een door de wol geverfde collega. Zoals ik doe met jonge beginnende predikanten voor wie ik mentor mag zijn. Heel verrijkend om te doen en voor beide ‘partijen’ leerzaam.
“Zeg, heb je een nieuwe auto?” De ogen van de vragensteller wijzen naar de glimmende bolide bij mijn huis.
