Kort verslag 9e bijeenkomst “Post van Paulus” juni 2012
Deze bijeenkomst staat vooral in het teken leiderschap in de gemeente; de openingsteksten 1 Korinte 1, vers 10 t/m 17, 1 Kor. 3, vers 1 t/m 9 en 1 Kor.4, vers 1 t/m 5 zijn voedingsbodem van het gesprek. We hebben er de vorige keer even over gesproken; de deelnemers van zowel de morgen- als de avondgroep waren nogal verrast door de vraag.
En op mijn vraag of er leiderschap is in onze gemeente, werd aarzelend en schoorvoetend “Nee” gezegd. De een vond dat een gemis: “Waar staan we nu eigenlijk voor? We hebben krachtige personen nodig die ons daarin stimuleren.” De ander vond juist prima dat er geen bovenaf opgelegde leiding is in de gemeente: “Het ambt van gelovige is dat je individueel kan nadenken over de inhoud van je geloof zonder je te laten buikspreken.”
Wie is de leider in de gemeente? Schoorvoetend en aarzelend werd vanuit de groepen gezegd “de kerkenraad” (vooral) en “de dominee”. Die zijn zichtbaar.
Wat is leiderschap? Het woord leiderschap is enigszins besmet. Het woord leiderschap doet denken aan de grote voormannen in de verzuilde samenleving van de vorige eeuw. Hun visie was sterk aanwezig en dat uitte zich in collectief gedrag. Na de omslag in de jaren 60 en 70 van de vorige eeuw is er vooral individualisering en emancipatie: we laten ons niet zomaar de kaas van het brood eten; we kiezen zelf; dat is ook zichtbaar in onze gemeente. Voorkeuren voor een bepaalde dominee en zijn/haar theologie; geen kerkdiensten (meer) bezoeken, maar avonden van Vorming & Toerusting zoals christendom en boeddhisme. Mensen kunnen zelf kiezen waar ze hun al dan niet christelijke religiositeit mee kunnen vullen.
Terug naar de bijbelstudie: Paulus constateert in de chr. gemeente in Korinte verdeeldheid heerst (1 Kor.1,11) Dat is zichtbaar in de groepsvorming rondom bepaalde figuren als Apollos (hoog opgeleid, goede spreker), Paulus (de stichter van de gemeente; loyaliteitsvraag), Kefas (Petrus; een oud-gediende die dichtbij Jezus heeft geleefd) en Christus (zeer vrome groep mensen die het gewoonweg zocht bij de Heiland Zelf).
Onzichtbare oorzaak voor de verdeeldheid:
“Je moet jezelf niet belangrijker maken, door de ene leider te verheerlijken boven de andere.” (1 Kor.4,6c)
De Korintiërs lopen achter grote leiders aan, omdat zij uiteindelijk zelf belangrijk willen worden/zijn. Dus op het goede paard wedden, kiezen voor de juiste partij, winkelen bij de goede zaken, wonen in de perfecte buurt. We kunnen ons ook wel voorstellen waarom partij-vorming zo snel opkomt in de Korintische gemeente: een jonge, bruisende stad als Korinte, daar heb je nog een positie te veroveren. Niet belast met oude elite of machtsstructuren, gaan mensen de competitie aan om een plek te veroveren. De diepste oorzaak van alle conflicten is trots. Paulus legt de vinger op de gevoelige plek: “Wanneer u afgunstig en verdeeld bent, dan bent u toch gebonden aan de wereld…?” (1 Kor.3,3).
Assimilatie, gelijkvormig worden aan de wereld (zie 1 Kor.3,4). Zoals in de wereld, zoeken we in de kerk naar figuren waar we ons aan kunnen spiegelen: Bono van U2 is christen, Wouter Bos is van hervormde huize, bepaalde Nobelprijswinnaars waren ook christen; Toni Blair is lid van Roomse Kerk. In onze gemeente hebben we ook professsoren en doctoren rondlopen, etc… We spiegelen ons eerder aan een blanke, wat rijkere humanist van de Amsterdamse grachtengordel als winner dan de arme christensloeber en dus loser uit Amsterdam-Bijlmer om het wat scherp neer te zetten.
Hoe kijken wij tegen leiderschap aan en wat zegt Paulus over leiderschap?
Opdracht 1: stellingenpapier over leiderschap en leiding in de christelijke gemeente.
Zie voor deze stellingenlijst: LEIDERSCHAP Stellingen voor Paulus-gespreksgroep juni 2012
Een aantal opvallende uitspraken vanuit de groep:
a. Zoals over leiderschap wordt gesproken in deze stellingen, gaat het meer om mensen dan om de Leiding van God. Waar zien wij de leiding van God en wat is de leiding van God dan precies? Wat is zijn Wil?
b. Wie of wat bepaalt eigenlijk welke leider goed is?
c. Leiderschap heeft te maken met vertrouwen; op betrekkingsnivo dient er een klik te zijn van hart tot hart. Een inspirerende dominee doet een gemeente opbloeien.
d. Leiderschap is liefde met elkaar delen; zie Galaten 5, vers 6b?
e. De predikant is niet de leider, maar de kerkenraad waarin alle ambten zijn vertegenwoordigd.
f. Een leider gaat tot het uiterste uit liefde voor de gemeente die hij/zij dient. Zie Jezus Christus die liefdevol liederschap paarde aan een duidelijke visie (Koninkrijk van God) en de Wil van zijn Vader (“Niet mijn wil geschiede, maar uw wil” in de tuin van Getsemane).
g. Een leider heeft charisma en leeft voor waardoor hij/zij zelf bewogen wordt.
h. Goed leiderschap overstijgt de hokjesgeest.
Opdracht 2: lees 1 Korintiërs 3, vers 21 t/m hoofstuk 4, vers 5.
Kies één woord uit deze tekst dat volgens jou past bij je eigen idee van of visie op leiderschap.
Uit de groep kwam volgend resultaat:
Betrouwbaarheid (6 personen);
“ik ben van Christus” (6 personen);
houd op met oordelen over elkaar;
laat zien wat je als leider beweegt.
Paulus en leiderschap (niet besproken met de groep; eigen studie-aantekeningen met het boek “Geloven in de marge” van prof. Stefan Paas als leidraad en bron)
Paulus heeft een duidelijke visie op leiderschap: ik ben geen eigenaar van dit bedrijf. Net als Apollos is Paulus een dienaar van Christus (1 Kor.4,1). Er is dus geen concurrentie, Paulus concurreert niet, hij sluit Apollos niet uit, zie 1 Kor.3,5! “… niet meer zijn dan dienaren die u tot geloof hebben gebracht…”(!) en 4,1: aan die dienaren is het geheim van God toevertrouwd. In 1 Kor.16,12 spreekt Paulus over Apollos als “broeder”.
Leiderschap is teamwork. Er zijn verschillende gaven in leiderschap, Apollos doet het anders dan Paulus, maar samen dienen ze hetzelfde doel. Ga je de gemeente zien als een ladder voor eigen succes, dan verandert de kerk in een arena. Dan zijn je broeders en zusters eerder concurrenten dan teamspelers voor je.
Paulus wilde geen applaus (zie zijn afwijzende woorden in 1 Kor.1,13-16 over het dopen door Paulus en dat gemeenteleden daar een status aan verbinden) Paulus maakt het niets uit door wie je gedoopt bent, als je maar gedoopt bent. Want in de doop wordt Christus ook verkondigd.
Leiderschap bij Paulus heeft het karakter van interim-manager zijn. Je geeft leiding aan een gemeente in de verwachting dat de eigenaar een keer terugkomt. In Paulus’ tijd was die verwachting dat de Eigenaar heel spoedig zou terugkomen. Alle gezag, alle leiderschap hebben een voorlopig karakter. Het is God zelf die aan het werk is; zie de beelden 1 Kor.3,6-7.
Paulus houdt duidelijk zicht op het fundament: de gekruisigde Messias, 1 Kor.1,23; let er ook op hoe vaak Paulus Jezus C noemt in de eerste 9 verzen van 1 Korinte 1.
Paulus bleef zijn roeping trouw: Christus dienen; deze verkondigen. Het ging hem niet om wel of niet-besneden zijn, wel of niet de joodse wet houden. Het gaat om de liefde die kracht verleent aan het geloof, zie Galaten 5, vers 6. Beide groepen zijn aanvaard in Christus. Er is geen Griek of Romein of jood of slaaf, allen zijn één in Christus.
ds R.J. van Amstel, juni 2012.
Nawoord: ivm. mijn vertrek naar Zunderdorp/Amsterdam wordt de Paulus-gespreksgroep niet langer voortgezet. Wel worden initiatieven ondernomen door o.a. Hans Onderwater om zelfstandig door te gaan. Ik waardeer dat zeer!
