![[ iBelieve ]](https://amstel4.nl/wp-content/uploads/2018/11/cropped-Dame-met-blauwe-ogen-luke-braswell-272573-unsplash-DETAIL.jpg)
Ooit eens een topdirigent zien dansen als een 90jarige vrouw die opeens denkt aan haar twintiger jaren? Dit fascinerende beeld kwam langs op YouTube met de Masterclass-sessies met het Amsterdamse Concertgebouworkest vorige week.
Deze Masterclass is voor jonge dirigenten die het vak verder ontdekken te samen met een door de wol geverfde collega. Zoals ik doe met jonge beginnende predikanten voor wie ik mentor mag zijn. Heel verrijkend om te doen en voor beide ‘partijen’ leerzaam.
Hieronder vind je een YouTube-video met in de blauwe polo senior-dirigent Iván Fischer die Katharina Wincor bijstaat. Op de bok ligt de partituur van de Symfonie Nr.4, gecomponeerd door Gustav Mahler.
Als je het fragment start, dan hoor je muziek uit het 3e, langzame deel van de symfonie. De slome dansmuziek wordt gevolgd door wat snellere. En die weer door een nóg snellere.
Voor mij was deze muziek uit de 4e tot het moment dat ik deze masterclass zag, niet heel bekend en ook wat saai. Mijn hart wordt vooral geraakt door zijn 2e, 5e, 6e en 7e symfonie. De 4e dus het minst.
Okay, even naar het fragment: start de video boven in het venster. Wat gebeurt er? De jonge dirigent dirigeert de muziek. Klinkt goed! Dan onderbreekt Fischer de sessie als de hoorns de hoge noot spelen. Hij probeert de muziek visueler te maken en daarmee nóg boeiender. Want, inderdaad, de muziek van Mahler is rijk, beeldend, diep reiken, hoog tastend. Fischer helpt de dirigent, helpt mij als luisteraar om te zien. Wat voor karakter heeft deze muziek? Wat hoor je dan?
Fischer kruipt in de huid van een 90jarige. De muziek laat een langzame dans horen met de korte nootjes in de contrabassen. Dan denkt de oude vrouw aan haar tijd als 20jarige, zoals Fischer vertelt. De muziek gaat sneller en meer open. Je hoort het orkest duidelijker en enthousiaster spelen.
Het gaat nog sneller. Er komt energie vrij. Ik zie de dirigent helemaal opgaan in de klanken. Hij geeft letterlijk de muziek vleugels. Wauw. De muziek gaat ook bij mij leven. Dan komt de stevige tonenreeks van de hoorns (motief uit Die Meistersinger van Nürnberg van Richard Wagner, voor de fijnproever).
Ik heb gefascineerd verder gekeken en met grote aandacht geluisterd. Ineens ging de muziek in mij leven. Sindsdien heb ik de 4e symfonie diverse keren beluisterd. Met als favoriet het derde deel, met daarin de 90jarige vrouw die gaat dansen als een 20jarige.
Zo kan klassieke muziek ineens veelzeggend worden. Daar hoef je geen 90jarige voor te zijn.
Robert-Jan van Amstel, 30 juni 2020
LUISTERTIP: op Spotify en andere streamingdiensten zijn ongelooflijk veel CD-opnames te vinden van de 4e symfonie. Waar ik zelf erg van geniet is de uitvoering door Vladimir Jurowski:
Hieronder Iván Fischer die iets vertelt over de 4e symfonie van Mahler:
Op YouTube zijn vele uitvoeringen van de Vierte Symphonie in G-Dur van Mahler te vinden, waaronder een veelzeggende gedirigeerd door Valery Gergiev:
Die keren dat ik de wasmand in onze badkamer echt leeg zie, zijn op één hand te tellen. Altijd zitten er wel handdoeken, washandjes, een spijkerbroek en een paar sokken met diverse kleurendessins in. De wasmand als een tussenstation voordat alles in de wasmachine gaat. Hoe het ook zij, het washok is nooit leeg, althans niet in ons gezin met een tweeling in de leeftijd van 3½ jaar.
Net als vorig jaar, heb ik vanmorgen tijdens het Paasontbijt in het Jeugdgebouw in Zunderdorp, een Paasmop verteld. Dit in het kader van de risus paschalis, de Paaslach. Een traditie die voortkomt uit de kerk van de Middeleeuwen als een tegenhanger voor alle somberheid en ingetogenheid die de Stille (of: Goede) Week kenmerkte. Na het lijdensverhaal van Jezus, werd op Paasmorgen als de Kerk de Opgestane Christus viert de dag ingeluid met een mop of een grap. Want ook met humor kun je licht brengen in alle donkerte.
Gisteravond was ik voorganger tijdens een jeugddienst in de Triomfatorkerk (Barendrecht; daar ben ik van 2008 tot 2012 predikant geweest). De dienst stond in het teken van de vraag hoe je de jongere (en eigenlijk iedere meer of minder kerkbezoeker) kan helpen in beeldvorming en vooral in beleving van een viering/kerkdienst in een kerkgebouw. Ik besef me dat dat geen gemakkelijke vraag en opdracht is. Want de beeldvorming in onze samenleving rond kerk en kerkdiensten is, op zijn zachtst gezegd, niet eenduidig. Vaker hoor ik de woorden ‘saai’, ‘niet relevant’, ‘geen aansluiting op het dagelijks leven’, ‘leuk voor opa’. Veel minder hoor ik: ‘Ik kom graag in de kerk’ of ‘Geen kerkdienst, geen zondag voor mij’ of ‘Opademen na een gevoel van leeglopen door de stress van de week’.
bij het Paasontbijt dat de diaconie van de Protestantse Gemeente Zunderdorp had georganiseerd, heb ik de Paaslach, de risus paschalis, willen oproepen met een grap. De oorsprong van de Paaslach ligt, kort gezegd, in de Middeleeuwen. Monniken zochten een manier om ‘bevrijd’ te worden van de intensieve vastenperiode en voorbereidingen op het Paasfeest. Als ventielfunctie en om de sfeer in de kerk letterlijk te verlichten, vertelden de monniken tijdens de kerkdienst een goede mop die past bij Pasen. De traditie van de Paaslach nam een grote vlucht tot echter de kerkleiding ervoor koos om de Paaslach ‘af te schaffen’, want de kwaliteit van de moppen ging hard achteruit.