Kijken onder de motorkap

Het is alweer even geleden. Ik reed in mijn Cadillac STS op de snelweg terug naar huis na een kerkdienst in den lande. Ineens viel alles uit onder de motorkap: de motor stopte ermee, alle lichten die normaal branden in de auto en daarbuiten doofden uit; alles ging op zwart. In een vlaag van verstandsverlichting zette ik de automaat in “vrij” zodat de auto kon blijven rollen.
Ik kon de auto zo goed en zo kwaad manoeuvreren richting de vluchtstrook. Het was gelukkig niet erg druk op de weg. Na eenmaal de bolide geparkeerd te hebben én een paar keer diep ademhalen besefte ik: ik heb geluk gehad, een engeltje op mijn schouder. Naast de opluchting voelde ik irritatie en verzuchtte: “Hoe kan dat nou?!”

Ziekenhuis

Zo voelde het voor mij ook half september vorig jaar. De Startzondagdienst was geweest in onze Alexanderkerk. Het seizoen 2021-2022 was officieel geopend met energie en vreugde, zo merkte ik ook bij de gemeenteleden die erbij waren. Te midden van alle coronamaatregelen wilden we als gemeente graag aan de slag. Daags na de opening moest ik naar het ziekenhuis voor een dubbele liesbreukoperatie.

De verwachting was een week of wat rust houden en dan weer wat gaan doen. De nasleep van de narcose bleek heftiger dan eerst gedacht. Ik bleef maar moe. Zo stond ineens mijn wagen van werken in de Alexanderkerk, in dit stukje van Gods grote Wijngaard, stil.  “Hoe kan dat nou?! Ik ben toch verder gezond?”

Kortsluiting

Langs de snelweg opende ik de motorkap. Ik zocht naar dingen zoals lekkages of loszittende onderdelen. De accu had spanning genoeg. Olie was op peil. Benzine had ik pas nog getankt. Het kastje met de zekeringen deed ik open om te checken of zekeringen waren doorgebrand. Daar was het euvel. Een kabel in de behuizing was losgeraakt. Na wat prutsen en uitkijken voor kortsluiting heb ik de kabel weer vastgeklemd. En zowaar: de auto startte weer. Er kwam weer leven in de motor. De V8 pruttelde weer naar behoren.

Onder de eigen motorkap kijken

Tijdens de eerste weken dat ik ziek thuis zat, ben ik onder de eigen motorkap gaan kijken. Pardoes stilgezet worden doet ineens andere laatjes opentrekken. Lichamelijk gaat het steeds beter, de liesbreuken zijn goed als opgelost. Ik zou kunnen zeggen: het lichaam staat weer stabiel en wordt sterker. Alle vloeistoffen op peil om het in autotermen te zeggen.

Toch blijf ik moe en kon ik mij moeilijk focussen en concentreren. Ik ga het verder onderzoeken. De bedrading ziet er aardig uit, gelukkig geen losse draden. Hoe is het met de accu? Die is zwak. Een zwakke accu is óf een teken van ouderdom (in een auto kun je die makkelijk vervangen) óf hij wordt niet goed opgeladen, omdat de dynamo slecht werkt.

Hier kom ik steeds dichter bij mijn eigen vermoeidheid en lusteloosheid: waarmee ik mijn accu oplaadt, wat mij energie zou moeten geven, waar ik lol en plezier aan beleef, blijkt te weinig te zijn ten opzichte van wat mijn accu ontlaadt en al mijn energie doet wegzuigen.

Leeggezogen

Kerk-zijn in coronatijd met alle ingewikkelde dynamiek die daarbij kwam binnen en buiten de kerk heeft me behoorlijk leeggezogen. Daarbij merkte ik ook dat ik vanuit mijn eigen geloof steeds minder voeding kreeg – althans, dat is te gemakkelijk gezegd. De voeding is er wel, alleen smaakte het mij steeds minder en liet ik het vaker staan. Ik zag het wel, ik benoemde dat ook in preken, in gebeden, in de stille tijd, in teksten, alleen ik at er niet van. Ongemerkt, dat gebeurt wel vaker; een goede accu kan lang functioneren voordat de kritische grens is bereikt. En dat is bij mij gebeurt. De sterke stroom werd zwak stroom.

Piekeren doorbreken

Naast de voorgeschreven rust, suggereerde de bedrijfsarts van de PKN een logboek bij te houden om daarin eigen gedachten een plek te geven, “dan komen die buiten jezelf te staan” om het piekeren te doorbreken. Ik piekerde over de schuldvraag, over de schaamte, over het gemis van het kerkenwerk, over mijn toekomst, over mijn plek in de samenleving en in het gezin. Waarover niet, zou ik kunnen zeggen.
Dat alles opschrijven was voor mij al een proces van puinruimen, van op z’n Rottterdams zooi wegpleuren, zodat ik er met wat afstand naar kon kijken en op gewicht schatten. Hoeveel gedachten zijn eigenlijk lichtgewicht? En welke zijn zwaarwegend?

Geestelijke begeleiding

Naast rusthouden en een logboek bijhouden heb ik hulp gezocht bij een geestelijk begeleider. Dat is meer dan enkel een uurtje collegiaal overleg voeren, zoals het vooroordeel luidt; klik hier voor meer info. De door de PKN gecertificeerde begeleider heeft de taak om mij weer de bron te laten vinden waaruit ik kan putten, waarmee mijn geloofsaccu weer op spanning kan komen. Ik leer weer te drinken van de genade van Godswege en zo opgebeurd te worden door Gods grandioze Ja voor alle mensen. Ofwel: op existentieel niveau ontdek ik (wederom) wat het betekent om te geloven in God, in Jezus de Levende en in de Heilige Geest als de krachtcentrale van mens, kerk en wereld.

Blijf nou maar hier

De geestelijk begeleider weet snaren te raken alsook te verrassen dat ik mijn geloof niet kwijt ben, dat God er gewoon is, want Hij laat nooit los wat Hij begonnen is. Stap voor stap zie ik weer voor me waar ik beweeg in deze wereld: privé, wereld en kerk. Hoe chaotisch, donker, stil en eenzaam het leven kan voelen, er is altijd een bodem onder mijn bestaan, er is een Liefde die onvoorwaardelijk is. Al ga ik op uitnodiging van de Heer Jezus met volle vaart over de rand van de boot om Hem te naderen (lees hier het prachtige en beeldende verhaal), terwijl het stormt en voel ik als een Petrus toch weer de vragen en de twijfels, dan is daar die uitgestoken Hand van God zelf: “Blijf nou maar hier.”

Geen hol vat

Want ik kan zonder die bron mijn werk als predikant niet doen. Zonder dat geloof, zonder die liefdevolle aanraking van de Hemel, de Eeuwige, de God en Schepper van hemel en aarde, zou ik zijn als een hol vat die (s)preekt, zijn traktement ontvangt en zo strompelt naar het emeritaat over zo’n 19 jaar (peildatum feb.2022). Dat wil ik niet: geen vat vol zuur en onverschilligheid zijn of worden. Ik wil heel graag tot zegen zijn voor de naaste en dat we samen kunnen delen in en met die zegen van Godswege.

Leuke dingen doen

De PKN-bedrijfsarts gaf me ook de raad om alleen leuke dingen te doen in de tijd van herstel. Eerst goed slapen en vooral uitslapen. “Terwijl iedereen werkt, draai jij je nog een keer om” – de arts bedoelde denk ik te zeggen dat ik me niet constant schuldig moet voelen. omdat mijn werkethos ‘protesteert’.
Eerlijk, na het echt loslaten van alles en de overgave aan het niets doen zonder schuldgevoel, was het heerlijk om een grote bel aan tijd te hebben voor de dingen die ik leuk vind. In de eerdere omstandigheden van een gezinsleven en lange werkweken komen de leuke dingen vaak als laatst. Nu komen die dus als eerste.

Muziek

Omdat ik me nog moeilijk kon concentreren was het vooral luisteren naar muziek die ik via Spotify ontdekte, zoals Aafke Romeijn met haar liedje “South Park” waar ze zingt over wat ze heeft, waar ze naar verlangt, waar haar zin van leven te vinden is:

Of deze, Silverstein met het stevige rockliedje “It’s over”, een donker liedje over verlies, over de dood, over wereldmijding en loslaten.

Op klassieke muziek heb ik ruim mijn voelhorens kunnen uitsteken. De lijst zou eindeloos lang worden. Eén ontdekking wil ik je niet onthouden: muziek van de Amerikaanse dirigent en componist Michail Tilson Thomas uit zijn “From the diary of Anne Frank“; een ingrijpend werk waar de geschreven teksten van Anne Frank van muziek zijn voorzien.
Eerst de een instrumentale intro op het eerste deel, hoor de speelse trompet- en vioolklanken:

Iets verderop in dit prachtige stuk wordt indringend de dreiging van nazistisch geweld en de uitsluiting van joden op muziek gezet; Anne Frank is angstig in het Achterhuis. Opeens hoor je in het orkest het getetter van politiesirenes. Fenomenaal gecomponeerd:

Films en series

En eindelijk kon ik weer eens series en films kijken op tijdstippen dat iedereen werkt. Ontdekkingen zijn geweest Better call Saul:

Wat een verhaal over een razend slimme advocaat en zijn loopjes langs de randen van de wet, fatsoen en de humor.

Of uit de Koreaanse hoek, Hometown Cha-Cha-Cha:

Eerder door Squid Game was mijn interesse gewekt in het Koreaanse deel van het Netflix-universum. Opvallend is de lengte per aflevering: 75 minuten (!) Het zijn er veel, dus uren kijkplezier. Op het randje van kleverig en rozewolk wordt wel een mooi verhaal verteld over de opbloeiende liefde tussen een stadse tandarts en een manusje-van-alles in een dorp.

Vrienden, Cadillac en gamen

Ontmoetingen met vrienden, al ging dat vaak via Zoom vanwege de coronabeperkingen en andere redenen. Gewoon met een bak koffie praten over het leven.

Natuurlijk kan het knutselen aan mijn Cadillac niet ontbreken, want aan die auto is altijd wel wat te doen. Bezig zijn met deze auto onder de motorkap en daarbuiten, vieze handen krijgen en zelf repareren is heel voldoening gevend.

Meestal zit ik achter mijn computer om teksten te schrijven, mails te beantwoorden of te internetten. Het spelen van games heeft nu wat meer tijd opgesoupeerd zoals het spelen van Forza Horizon 5 met een racestuur die ik mezelf cadeau heb gegeven.

Lezen en Koreaans

Na verloop van tijd nam mijn concentratievermogen toe alsook het kunnen focussen. Ik ben literatuur gaan lezen (geen theologie o.i.d.) Geweldig om weer wat feeling te krijgen met wat in de boekhandel verschijnt. Ik heb een paar knallers gelezen:

En last but not least: ik ben gestart met een cursus Koreaans (Hangeul). Door Koreaanse series als Squid Game, Hometown Cha-Chah-Cha en All of us are dead is mijn liefde voor het Koreaans gaan groeien.
Hieronder een fragment uit de trailer van de Netflix-serie Squid Game:

Ongelooflijk leuk om te doen om een volstrekt andere taal te leren: de klanklettercombinaties, de opbouw van de zinnen, de vele nuances in taalgebruik in formele en informele kaders te ontdekken. Tijdens mijn studie theologie heb ik naast Grieks en Latijn ook Hebreeuws gedaan, dus een andere taal leren is me niet vreemd.

Een paar voorbeelden uit het Koreaans, de eerste woordjes die je leert een cursus; 안녕하세요 = anyeonghaseyo, en dat betekent: hallo
En 감사합니다 = gamsaha(b)nida > dank u wel

Niet alleen geestelijk joggen, ook lichamelijk probeer ik in beweging te blijven. Het (niet-elektrisch!) fietsen is een weldaad. Steeds weer ontdek ik een nieuw stukje van Rotterdam boven of onder de (Nieuwe) Maas.

Te midden van het herstel is het voor mij belangrijk om de zegeningen te tellen, want God is vooral daarin zichtbaar. Mijn accu is groot genoeg, iedere dag start ik weer op met zicht op wat onder de motorkap gebeurt.

Robert-Jan van Amstel, 24 februari 2022

UPDATE: De kerkdienst van zondag 27 februari jl. waar ik voorganger ben in de Alexanderkerk is hier te bekijken:

Andere diensten in de Alexanderkerk zijn ook via YouTube te zien: klik hier.