Alles op één Hoop

In Blaricum vlakbij mijn geboortedorp Huizen heb je een heerlijke ijssalon met de naam “De Hoop”. In zomerse tijden kom ik daar graag. Als kind waar mijn leeftijd nog uit één cijfer bestond, prijkte een sticker op mijn kamerdeur: een halve regenboog met daaronder de woorden “Er is hoop” – deze plaatjes zijn nog steeds te koop en zelfs op een T-shirt te dragen. Hoe anders wordt hoop als je er wan voor plakt, zoals ik iemand in Gaza tijdens een nieuwsbericht hoorde zeggen: “Ik zit vol wanhoop” met op de achtergrond een puinhoop van kapotgeschoten huizen.

Dagelijks kom ik het woord hoop en de tegenhanger wanhoop tegen hetzij in geschreven vorm hetzij in een gesprek of al lezend. Wat is een mens zonder hoop? Over het algemeen kun je zeggen, dat een dergelijk persoon zich leeg, depressief en vastgelopen voelt. “Hoop is een essentieel onderdeel van het menselijk bestaan”, zo lees ik op de website Psychology Today; hoop is “een drijvende kracht die motiveert om door te gaan, zelfs in moeilijke tijden.”

Waar put jij je hoop uit in je dagelijks leven?

Naast contacten met nabije familie, vrienden, gemeenteleden en collegae in de kerk is een van de hulpmiddelen waaruit ik mijn hoop put het christelijk geloof. Wellicht denk je nu dat ik dit als dominee opschrijf en dus niet anders zou kunnen. Juist in mijn werk voor de kerk ben ik bevestigd in wat ik al veel langer meedraag: dat ik hoop houd op herstel van mensen en dingen, van het leven zelf, meer dan ik zou kunnen dromen of verwachten. Want ik heb dat zien gebeuren hoe mensen ziekte te boven komen of zich verzoenen met de eindigheid van het leven. Of dat wanhoop van gestalte verandert tot hoop, terwijl de omstandigheden van alles overhoop gooien.

In deze hoop zijn wij gered

Een ander vaatje waaruit ik mijn hoop tap is de Bijbel. Ik kan verwijzen naar de bekende trits “geloof, hoop en liefde” die, wanneer alles verdwijnt, zullen blijven volgens Paulus in 1 Korintiërs 13, vers 13. Er is een hoop andere teksten te vinden die volop over hoop spreken zoals Jeremia 29, vers 11 waar God gedachten koestert om ons “een hoopvolle toekomst te geven”. Of wat ik lees in Romeinen 8, vers 24: “In deze hoop zijn wij gered”. Deze hoop, dit verlangen vol optimisme, slaat dan op de verlossing van ons sterfelijk bestaan (vers 23).

Bij de profeet Habakuk kom ik een interessante vorm van hoop tegen:

“Ik ga staan op mijn wachttoren,
betrek mijn post op het bolwerk,
kijk uit om te zien wat de HEER mij zal zeggen,
wat Hij mij antwoordt op mijn verwijt”

(Habakuk 2, vers 1 NBV21)

Actieve hoop

De profeet zit midden in de misère van de ballingschap: het volk Israël is overhoop gehaald door de Babylonische koning en voor een deel gedeporteerd naar Babel. Het verdriet en de frustratie hopen zich op, ook in de mens Habakuk wiens naam je kunt vertalen als “handenwringer”. Hij verwijt God dat het geweld te groot en te fel is. In plaats van moedeloos de hoop in rook op te laten gaan, beklimt Habakuk de stadsmuur. Hij kijkt uit om te zien wat de Heer zal zeggen – zijn ogen zijn als oren. Habakuk toont hier passieve én actieve hoop. Dit onderscheid heb ik van de schrijver Joanna Macy in haar boek “Actieve hoop” geleerd. Habakuk is passief in de zin, dat hij afwacht totdat iets van buiten af zal gebeuren, namelijk God en zijn antwoord. En actief: Habakuk wil deelnemen aan wat tot stand zal komen waarop hij hoopt. Ik denk dat we wel herkennen, dat jij en ik passieve en actieve hoop hebben.

Aan het slot van zijn boek, tintelt de hoop van Habakuk tintelt door in deze woorden, wat er ook gebeurt:

“toch zal ik juichen voor de HEER, jubelen voor de God die mij redt.”

(Habakuk 3, vers 18 NBV21)

Hoop heeft voor mij voor die lading: zolang er leven is, is er hoop om een bekende uitdrukking te gebruiken. Jouw en mijn leven geborgen, vastgehouden in de Hand van God, alles op die ene hoop van Liefde.

ds Robert-Jan van Amstel, 29 februari 2024
(bovenstaande tekst is opgenomen in het kerkblad “SamenSpel” van de Gereformeerde Kerk in Putten)