Geloof op de foto

In het kerkgebouw in Putten was onlangs visueel sprekend snoepgoed aan de muur te vinden. Gemeenteleden van de Gereformeerde Kerk (PKN) organiseerden samen met de leden van de plaatselijke Rooms-Katholieke parochie “Heilige Maria Zuivering” een activiteit getiteld “Geloof en fotografie”. Belangstellenden konden een foto aanleveren waarin zij iets van hun eigen geloof en spiritualiteit zichtbaar konden maken.

Abstract en natuur

De mensen kregen een ruime periode van een aantal maanden om materiaal aan te leveren. De uiteindelijk opbrengst was 14 foto’s van divers kaliber en inhoud van een kruis in een kerk op een bijzondere manier vastgelegd tot abstracte kunst en (natuurlijk) foto’s met daarop prominent flora en fauna. Er was een foto met Veluws landschap dat door nevel en de opkomende zon een bepaalde weldaad en rust uitstraalde. Of pront de majestueuze kop van een leeuw gemaakt tijdens een reis in Kenia.

Fotoboek

De Bijbel is als Gods fotoboek voor en met de mens. Zelf blijft Hij buiten beeld of laat zich zien in een afgeleid beeld in de vorm van metaforen of gelijkenissen. Op welke van de talloze foto’s zie je jezelf staan? Of bekijk je als een toeschouwer? Als we de Bijbel doorbladeren, dan hangt bij wijze van spreken de muur vol met prachtig en indringend materiaal. Gelijk op bladzijde 1 van Genesis lezen we dat God van begin af aan scheppend bezig is met de hemel en de aarde; dat roept allerlei beelden op. De Geest waait over de oervloed, het tohoewabohoe, waar chaos en duisternis de boventoon voeren. Hoe verrassend dat God spreekt in een taal die nog niemand kent: er moet licht komen. Ook daar kun je een plaatje van maken het eigen innerlijk bioscoopscherm. Het heilshistorische avontuur van God en mens begint. Vele foto’s en doorkijkjes zullen volgen tot aan Openbaring 22 waar we diezelfde Geest horen zeggen: “Kom!” Kun je je voorstellen op welke plek de Geest dat roept?

Toevallig

De opdracht om een foto te maken die iets doet oplichten van het eigen christelijk geloof is dus volop opgepikt. Een jury bestaande uit leden van beide kerken heeft de keuze laten vallen op een foto van Marja Benschop-Smit getiteld “Stille Zaterdag”.

Deze foto nam ze tijdens het Paasweekeinde van 2023 in “De Hooge Berkt”, een christelijk-oecumenische leefgemeenschap te Bergeijk. Ze schrijft: “Daar waren we die dagen volop bezig met het toeleven naar Pasen. In de gemeenschappelijke ruimte zag ik op Stille Zaterdag ‘toevallig’ dit kruis in een glazen kunstwerk in de vensterbank. De sponning van het raamkozijn daarachter gaf dit kruisbeeld in het glas te zien.”

Licht daarachter

Vervolgens zegt ze: “Het ‘toevallige’ zien van het kruis op deze Stille Zaterdag, de dag waarop het Kruis van Goede Vrijdag ‘leeg’ is, zag ik ook als een religieus moment: Het Licht daarachter was al zichtbaar. Het Licht is zelfs nodig om Hét Kruisbeeld te zien. Ik beschouwde dit als een beeld dat me op deze dag toeviel, pakte de telefoon en nam de foto. Bekeek ik het vanuit een ander standpunt, dan was er niets van dit kruis te zien.”

Soms kan ineens iets oplichten dat van God lijkt te komen. Alles valt in één keer op zijn plaats: het lijden, sterven en opstaan van Jezus Christus blijft een aangrijpend mysterie in het christelijk geloof. Als het juiste licht erdoor heen schijnt, raakt de eeuwigheid het tijdelijke aan en verschiet je leven van kleur.

U begrijpt dat ik graag een pleidooi houd: het is erg leuk en inspirerend om een fotowedstrijd (of met een andere benaming) te organiseren in de eigen kerk eventueel samen met andere geloofsgemeenschappen in het dorp of de stad. Fotokijkers en -makers gaan in dialoog zonder dat gelijk een woord gesproken hoeft te worden. In die stille ruimte kan God ontroeren.

ds Robert-Jan van Amstel, update 8 juli 2024