Engelen in schilderijen waarin de aankondiging (annunciatie) van Jezus’ geboorte wordt verbeeld, zien we vooral hemels-mensvormig weergegeven met witte en/of donker-gekleurde vleugels. We kennen ook de kleine, wat mollige engeltjes, de zogenoemde putti die een ondersteunende rol spelen in menig schilderij. Onderstaand schilderij van Henry Ossawa Tanner (1859-1937; de eerste Afro-Amerikaanse kunstenaar die internationaal doorbrak met zijn kunst; zie hier voor meer info ) getiteld Annunciation (1898; 144 cm x 181 cm; Museum in Philadelfia) laat die bekende verbeelding van de engel Gabriël weg. In plaats daarvan zien we zeer sterke, verticale straal van licht.
De lichtbron is goed zichtbaar. Bij andere grootmeesters als Caravaggio en Rembrandt is de lichtbron meestentijds buiten het frame van het schilderij te vinden of ergens mooi ‘weggestopt’. Hier weet Tanner ons direct te focussen op dat intense licht. In eerste instantie. Als je er te lang naar kijkt, dan lijkt het licht op een bepaalde manier te fel te worden. Zo weet Tanner onze blik al snel te veplaatsen naar de andere figuur, Maria. Het engellicht geeft voldoende licht om de gestalte van deze vrouw te verlichten en tegelijkertijd leert zij ons goed te kijken naar die sterke lichtbron. Een mooie manier van Tanner om zo de kijker heen en weer te laten kijken, alsof hij een dialoog tussen Maria en de engel wil bewerkstelligen.
In welke fase van het gesprek zijn we hier? Maria heeft haar mond dicht. Is de engel net gearriveerd? Zit hij middenin wat hij Maria vertelt over het zwanger worden van Jezus, de Redder? Of zijn we reeds aan het einde van de dialoog, alsof Maria hier nadenkt over wat haar toegezegd is?
Opvallend in dit schilderij is de rust, sereen haast. Maria heeft vormloze kleding aan. De ruimte is sober, op het kale af. Het tapijt ligt er al jaren. Het gezicht van Maria heeft iets ontwapenends. De handen zijn gevouwen als een teken van eerbied. Ze lijkt op het punt om naar bed te gaan, daar het sprei en het laken open liggen. Net het moment om te gaan slapen, wordt nieuw leven in haar wakker gemaakt. Zo fel als het licht schijnt aan de linkerzijde van het schilderij, zo vol licht zal het leven zijn dat Maria zal baren. Dat Licht zal de wereld wekken en focussen op Gods Koninkrijk.
In deze adventstijd heb ik een preek gehouden met als thema “De Gouden Buik” waar ik de aankondiging van Maria’s zwangerschap en haar loflied (Magnificat) heb uitgelegd en verkondigd. God kiest niet voor groots en veel. Maar Hij begint in het klein, een huishouden in een achenebbish-buurt, in alle eenvoud. De engel daalt af naar een jonge meid, stemmeloos, kansloos, uitgehuwelijkt, een vrouw zonder het zo door ons gewaardeerde recht op het maken van eigen keuzes. Hij overrompelt haar, want deze engel komt een appèl op haar doen, zo’n meisje in een kansloze buurt: “Jij bent draagster van Gods eigen aanwezigheid”. Geen ontvoering naar een tropisch eiland, geen verbouwing van je huis, geen extreme-make-over. Gewoon zoals zij, Maria, is: draagster van een toekomst, van een belofte die de wereld op de grondvesten zal doen schudden. Maria wordt niet hoog op de pyramide gezet om keizer Augustus in zijn gezicht uit te lachen of Herodes te doen verbleken. Ze blijft gewoon onderaan de mensenpyramide, maar wel met oneindige waardigheid en grootsheid. De hemel raakt hier de aarde – niet aan het topje van de mensenpyramide zoals mensen graag zien, maar helemaal beneden.
Advent vertelt, dat ieder mens drager is van Gods aanwezigheid. In ieder mens zit een toekomst, voorbij alle begrenzingen, zelfs die laatste grens, de dood.
ds R.J. van Amstel, 21 december 2011.
Ontdek meer van [ iBelieve ]
Abonneer je om de nieuwste berichten naar je e-mail te laten verzenden.
leuk robert-jan
mooi schilderij en uitstkend schilderwerk
Dank je wel! Ik geef het je te doen om dit schilderij na te schilderen 😉