Salvador Dalí – Zelf aan het woord (1977; @YouTube)

{CONCEPT TEKST} Salvador Dalí is overleden in 1989. 12 Jaar voor zijn dood heeft hij op de Spaanse televisie (zo vermoed ik) een interview gegeven met een Spaanse journalist Soler Serrano. Ik had Dalí nog nooit in bewegende beelden gezien of überhaupt zijn stem gehoord. Op Youtube is het bewuste interview in acht filmpjes geknipt. En ik heb met smaak, gelach en verwondering geluisterd naar wat er zoal uit de mond van deze kunstenaar komt. Een aantal zeer verhelderende zaken heb ik gehoord dat weer een bepaald licht werpt op mijn studieverlof-thema: “Homilie met Dalí”. Wat mij aanspreekt uit de video’s en eventueel wil gebruiken voor mijn studieverlof-onderwerp heb ik onder de desbetreffende video opgeschreven, als een collectie, (nog) niet om te systematiseren.

Hier de eerste video op Youtube: [youtube=http://www.youtube.com/watch?v=eGKKyTKVWbY]

Een paar opvallende uitspraken van deze kunstenaar in de eerste video:  ”Hoe meer ik mij zelf bewonder, kom ik tot de ontdekking dat ik een echte ramp ben.” “Ik word meer en meer antidaliaan”.  ”Ik heb vaak gezegd: als er 2000 Picasso’s, 30 Dalí’s of 50 Einsteins zouden zijn, dan zou de wereld bijna onbewoonbaar worden.” De vader van Dalí is als een rode draad in het leven van Salvador. Dalí verbindt dit met de “mythe van Wilhelm Tell”, de ridder die een appel van het hoofd van zijn zoon moet schieten middels pijl en boog. De verhouding tussen zijn vader en hemzelf is op zijn zachtst gezegd problematisch. Steeds heeft hij geleefd met een appel op zijn hoofd, de angst om uit het gezin verbannen te worden. In diverse schilderijen heeft Dalí met de Wilhelm Tell-mythe geworsteld.

Dalí zegt dat zijn vrouw Gala “met de kracht van Oorlog rond Stalingrad” zijn redding is geweest. Zij heeft hem van een te vroege dood gered, als ik hem goed begrijp. Naast redding bracht ze Dalí veel inspiratie. “Na liturgisch getrouwd te zijn met Gala, kon ik niet wachten om nog een keer met haar te trouwen. Ik vond het heel leuk.” Zelfs een priester in het Spaanse Port Lligat waar Dalí graag verbleef, was bereid om dat nog een keer te doen.

Als je verder wilt kijken, het 2e deel: [youtube=http://www.youtube.com/watch?v=cHohT_GubmU]

“De laatste zwaan in de baai van Cadaqués is gedood, toen de oud-koning Umberto van Savoy, bij mij op bezoek was. Een donkere toerist zag een bloedende zwaan. Hij zag de zwaan vliegen en spieste de zwaan. Sindsdien zijn er geen zwanen meer in Cadaqués.” Opnieuw spreekt Dalí over de vervullende, intense liefde die hij voor Gala voelt, “een voortdurende liefde die opnieuw geheiligd zal worden (het sacrament ontvangen)”. Gala speelt een grote rol in vele schilderijen van Dalí, “vooral in die schilderijen die verbintenis hebben met religie. Daar is Gala als een protagonist”. “Ik ben dezelfde persoon, van het surrealisme tot nu. Maar EUREKA!, ik heb mijn eigen stijl van schilderen gevonden, dat genoemd wordt: ‘metafysisch hyper-realisme'”; die schilderijen zijn rond 1975/1980 geschonken aan het museum in Figueres. Hij verwijst ook naar de Amerikaanse hyper-realisten die schilderijen “als letterlijke kopieën van foto’s” maken. Dalí citeert Malbranch: “The things we see, they are in our souls, not in the things themselves.” In deze uitspraak zie ik een mooie link naar de homiletische studie, waar het gaat om present stellen van Diegene die onzichtbaar is.
Dalí geeft een paar voorbeelden: als Velázques een foto kopieert zo goed als hij kan, dan eindigt hij met het maken van een Velázques. Als een gek een foto exact kopieert, dan eindigt hij met een gek ding. Als Dalí een foto accuraat kopieert, dan eindigt hij als een Dalí. “Ieders eigen persoonlijkheid is absoluut onmogelijk te vermijden”
“De enige manier om materie te vergeestelijken, is die te veranderen in goud, in iets waardevols.”

De derde video: [YouTube=http://www.youtube.com/watch?v=PUgCQOomYe0]

De vierde video: [youtube=http://www.youtube.com/watch?v=FXP6LQmbJIY]

In deze 4e video zegt Dalí: “Lucht is de protagonist van de schilder”. De perfecte lucht ziet Dalí in het schilderij “Las Meninas” van Velázques (http://www.myfreewallpapers.net/artistic/wallpapers/velazquez-las-meninas.jpg) Ook over de snor van Dalí wordt gesproken: de snor is als twee antenne’s die de aandacht trekken van magische stromen. Deze bleek niet van Dalí zelf te zijn, maar van een andere, Catalaanse kunstenaar uit de Middeleeuwen, tijdgenoot van Leonardo da Vinci: Juan Baptista Laporta. Niet alleen lange wenkbrauwen “zoals Plato die had” maar ook lange snorren zijn essentiële onderdelen, antenne’s voor “artistieke creatie”, vergelijkbaar met de lange antennes van vlinders. Dalí zegt van zichzelf dat hij een existentialist is, een romantisch anarchist als Bakunin. Ik vermoed en zie een ten diepste positief mensbeeld bij Dalí: ieder mens heeft iets ‘engelachtigs’ in zich. “Een man met een kromme neus kan prachtige, Rafaëleske voeten hebben.”

De vijfde video: [youtube=http://www.youtube.com/watch?v=iWgDDhZ0vwM]

De zesde video: [youtube=http://www.youtube.com/watch?v=pMbncc0h8bk]

De zevende video: [youtube=http://www.youtube.com/watch?v=od-pJUNtd6k]

De achtste video: [youtube=http://www.youtube.com/watch?v=gnGSAFQQ1zU]

Bij verder zoeken op Youtube is nog veel meer beeld- en filmmateriaal van de excentrieke, intrigerende kunstenaar te vinden.

Deze blog is geplaatst op 5 oktober 2011; aangepast: 8 juli 2013 en 9 oktober 2014