Een robot #ChatGPT over het lijden van Jezus

“Het lijden van Jezus verwijst naar de gebeurtenissen die zich afspeelden in de laatste week van het leven van Jezus van Nazareth, zoals beschreven in het Nieuwe Testament. Jezus werd gearresteerd, beschuldigd van verzet tegen de Romeinse overheid en godslastering, en uiteindelijk veroordeeld tot de doodstraf door kruisiging. Dit lijden en de dood van Jezus worden beschouwd als het centrale event in het christendom, aangezien gelovigen geloven dat door zijn dood en opstanding Jezus de zonde van de mensheid vergoot en hen de mogelijkheid bood om in een hechte verhouding met God te staan.”

Kunstmatige intelligentie

Wat vindt u van wat u net gelezen hebt? Inhoudelijk is er weinig mis mee, toch? Een keurige opsomming van wat Jezus Christus volgens de Bijbelse overlevering meemaakt de laatste dagen van Zijn leven, in de stille week voorafgaand aan het weekeinde dat alles voorgoed zal veranderen. Echter, bovenstaande alinea is niet van mij, maar geproduceerd door een internetrobot met kunstmatige intelligentie (KI), genaamd ChatGPT van de organisatie OpenAI.

Voor het NOS Journaal, de grote kranten en online of gedrukte computermagazines is het regelmatig nieuwswaardig: KI is steeds beter in staat om gewone, menselijke en goed te lezen zinnen te produceren over allerlei onderwerpen en zaken. Vraag je deze robot van OpenAI  iets over de Veertigdagentijd en het lijden van Jezus, dan krijg je dus de tekst zoals die in de eerste alinea te lezen is.

Alarm

Docenten op scholen en universiteiten slaan alarm, omdat leerlingen en studenten massaal deze KI-robot gebruiken om werkstukken, artikelen en zelfs scripties te laten schrijven. Enkele dominees, waaronder ik, hebben gekeken hoe een preek eruit ziet over een bepaalde Bijbeltekst, als deze door een KI-robot als ChatGPT wordt gemaakt. Terwijl de cursor steeds meer tekst produceert naar aanleiding van de vraag een preek te schrijven over een bruiloft in Kana (Johannes 2) en een en ander inderdaad lijkt op een sermoen, word ik er persoonlijk niet warm van. Een preek heeft een eigen kleur en klank zoals de maker daarvan zelf daarin kleurt en klinkt. U als hoorder zal dat ook merken als ik een preek van een robot zou gebruiken in plaats van een eigen toespreek.

Toch is dit fenomeen van een robot die iets zegt over de Veertigdagentijd of het lijden van Jezus Christus fascinerend en boeiend om te volgen. Hoe zal de techniek gevorderd zijn over pakweg vijf of tien jaar? Is het dan niet meer nodig dat een dominee tijdens de kerkdienst een preek houdt, omdat een robot dat net zo goed of beter kan?

Evenement

In de door een robot geproduceerde tekst waarmee ik begon vallen twee dingen op. De robot gebruikt een Engels woord: event, in het Nederlands: evenement of voorval. Inderdaad, in het christelijk geloof vormen het lijden en sterven een centraal gegeven. In deze tijd van voorbereiding en vasten richting het Paasfeest komen we daarmee in aanraking. Overgeleverd aan mensenhanden versnelt Zijn lijden tot de dood aan een kruis.

Kruis-punt

De ChatGPT-robot gebruikt ten tweede het woord, namelijk: “vergoot” – Jezus “vergoot” de zonde van de mensheid. Hier zie ik een al dan niet speelse verhaspeling van het dragen van de zonden door Jezus en het vergieten van Jezus’ bloed. Juist op het kruis-punt van leven en sterven, doorkruist Christus de onbalans en de schuld van de mens. Jezus geeft zijn leven in onze handen en wat doen wij ermee? Jezus geeft zijn adem aan God – Hij geeft de geest, zo lezen we in de Bijbel – en God geeft Hem die adem terug, een paar dagen later. Wat een groot wonder!

Inmiddels kan een computer iets vertellen over de betekenis van Jezus’ lijden en sterven – maar kan een robot als ChatGPT dat begrijpen? Volgens mij zit daar het grote verschil: het zal een computer koud laten waar het gaat om de betekenis van Jezus’ leven, sterven en opstanding. Mij maakt dat evangelie steeds weer warm, omdat Gods liefde sterker is dan alle dood.

ds Robert-Jan van Amstel, 28 februari 2023
(bovenstaande tekst is opgenomen in het blad SamenSpel, uitgave febr-maart 2023 van de Gereformeerde Kerk Putten)