De pakketbezorger brengt een stukkie schepping

“Het is echt gekkenhuis, meneer”, zo zei de pakketbezorger met vriendelijke haast in de ogen en de schouders reeds gericht op het volgende huisadres, “er komt geen eind aan de stapels dozen en pakketten. Superdruk!” Voor de zoveelste keer tijdens de feestmaand december gaat bij mij de deurbel: bezorgers van Picnic, PostNL, DHL, UPS die vanwege de lockdown boodschappen en bestellingen thuis brengen of omdat de buren niet thuis zijn.

In het achtuurjournaal zie ik de stomende postsorteerlijnen, de mierenhoop aan medewerkers om alles in goede banen te leiden en de propvolle bestelbusjes. Massaal werd en wordt er ingekocht en online besteld door de Nederlanders. Ik doe mee met dat consumeren. Het is gewoon geworden. Wat (of wie) zouden we zijn zonder pakketbezorgers?

Sokkel

Ziet u de pakketbezorger al staan op een sokkel als een heiligenbeeld bij een altaar waar je een kaarsje kunt branden, dat u een offer brengt voor hem of voor haar? Ziet u zichzelf een gebed prevelen, opdat hij je goedgezind is? Ik weet het. Deze vragen vallen buiten de christelijke beleving en menig comfort zone zoals bij mij. Echter, kunstenaar Raul Bilai heeft een kunstwerk gemaakt die juist deze vragen oproept. Vorig jaar is het tentoongesteld in kunstruimte Nest in Den Haag en is getiteld I Should Love You More Than Pizza (2020). Vertaald: Ik zou jou meer moeten liefhebben dan pizza.

Blokkendoos

Een indruk van dit intrigerende kunstwerk is te zien op de foto die ik van het museum mocht gebruiken. Van 500 soms eerder gebruikte dozen vormt Bilai een grote blokkendoos waar de toegang lijkt opengebroken in de vorm van een gebedshuis. Toen ik dit voor het eerst zag, moest ik voorzichtig denken aan de mobiele tent van God tijdens de woestijnreis van Israël beschreven in het Bijbelboek Exodus. Het is groot en met wat kunst en vliegwerk te vervoeren naar de volgende pleisterplaats.

Drie figuren

Wanneer je het ‘heiligdom’ binnengaat, dan zie je drie (!) figuren op een icoon-gouden achtergrond en een aureool rondom het hoofd. Ze dragen een spijkerbroek of jogger waar de middelste figuur het getal 7 geprint heeft. Ze hebben een eenvoudig T-shirt aan in drie sprekende kleuren waar rood en groen doen denken aan de liturgische kleuren en het (Maria-)blauwe aan zuiverheid. Ze hebben gedrieën een petje op hun hoofd.

Elk draagt één of meerdere (pizza)dozen op de arm of in de hand. De linkerfiguur wijst naar boven, de middelste geeft een duim en de rechterfiguur vormt met zijn wijsvinger en duim een o, van okay. Een Colgate-witte glimlach straalt je als toeschouwer tegemoet. Een andere gelaatsuitdrukking dan die ik gewoonlijk tegenkom als ik heiligen op een sokkel zie staan.

Pizza in zeven stukken

Kijk je naar boven, dan zie je een pizza in zeven stukken verdeeld waar er ééntje ontbreekt; de associatie met een kathedraal waar boven in de nok de uitstorting van de Heilige Geest te zien is niet ver weg. Onder die ‘pizza’ kun je een kaarsje branden. De pakketbezorger als moderne heilige. Heilig gemaakt, want geluk en gezondheid (ziel en zaligheid?) is aan hen verbonden door de consument. Zij brengen thuis wat jij nodig hebt. Alleen: tot welke prijs?

Consumeren ten koste van wie?

Het kunstwerk van Bilai raakt me. De knipoog naar de christelijke religie en beeldtaal is volop zichtbaar, dat moge helder zijn. Het offer dat Jezus Christus zelf bracht om voor de zonden van de wereld en die van jou en mij te sterven, is door de kunstenaar omgevormd tot de vraag wie nú sterft voor al die consumentenzonden?

Ten koste van wie en wat gaat al dit consumeren: de onderbetaalde pakketbezorger, de arbeider in lagelonenlanden, de kinderen die voor een budgetkledingmerk hun vingers stuk naaien en nauwelijks het daglicht van een gewone jeugd ervaren, de grond- en hulpstoffen die de schepping van God ons uitbundig schenkt, of heel groot gezegd: de toekomst van de mensheid? Is jouw lot onlosmakelijk verbonden met het lot van de ander? Heb je de pizza lief of liever degene die hem brengt of die hem gemaakt heeft of Diegene die grondstoffen schenkt, God zelf?

Schepping thuis

Het kunstwerk van Bilai krijgt zowaar een profetische stem, vooral waar het gaat om de roeping van de mens en de daadwerkelijke handel en wandel. ‘Onze’ roeping staat kort en bondig beschreven in Genesis 2, vers 15: de mens heeft de taak om de tuin van Eden ofwel de wereld zoals God die heeft ingericht en gegeven aan mensen, te bewaren en erover te waken. Hoe werkt dat in de praktijk, wanneer de pakketbezorger een stukje schepping bij je thuis brengt?

Robert-Jan van Amstel, 31 januari 2021
(bovenstaande tekst wordt gepubliceerd in het blad Confessioneel-Credo, nr.2 2021)

Foto’s:  Lotte van Uittert/Nest (Den Haag)

Foto pakketbezorger: Maarten van den Heuvel via unsplash, klik hier

De expositie in museum Nestruimte “A Fair Sahe of Utopia” waar het kunstwerk van Raul Bilai is geëxposeerd was vorig jaar september tot november 2020 te zien; klik hier voor veel meer interessante informatie.