t Nieuwe normaal? Wijs met de aarde

“Dit zal ik nooit meer vergeten”, zo zei een lid van onze kerk tegen mij tijdens een telefoongesprek. “De oorlog heb ik meegemaakt. De watersnoodramp van 1953. En nu dit coronavirus. Ik kan niet naar mijn zieke geliefde in het verpleeghuis. Wat mij nu overkomt, zal ik niet meer kwijtraken.” Zo diepingrijpend is de coronacrisis, nu zo’n negen weken aan de gang. Er is leed op globaal, landelijk en individueel niveau. Bedrijven, ondernemingen, ZZP’ers, groepen, gezelschappen, mensen: haast niemand wordt ontzien.

Tegelijk zie ik ook iets anders gebeuren. Er wordt op allerlei niveaus nagedacht over hoe de wereld eruit ziet ná corona. Kunnen we teruggaan op de oude voet? Wordt alles weer normaal, zoals het was in pré-coronatijd met de anderhalvemetersamenleving als het nieuwe normaal? Het vliegverkeer verwacht in 2023 weer volop te functioneren. Het consumentenvertrouwen heeft nu een flinke deuk opgelopen en zal mondjesmaat moeten herstellen om de economie weer op flinke toeren te laten draaien.

Rechtstreex

Het oude niveau … Wat zal ik dan de buitenlucht in de Rotterdamse binnenstad missen die zoveel schoner is geworden sinds vlieg- en autoverkeer en de binnenscheepvaart zijn afgenomen. We eten thuis producten uit eigen streek die we kopen via de website Rechtstreex, omdat de boeren hun groenten en fruit niet meer kwijt kunnen bij restaurants en andere horeca. Ik hoor geluiden in onze stad die tijdens het oude normaal overstemd werden door het gewone lawaai. En wat mij ook opvalt nu ik wat meer tijd heb om na te denken en te bezinnen: de chronische overbelasting die we als mensen, jong, middelbaar of ouder, ervaren door wat we van elkaar en van de samenleving verwachten.

Farao

Wat het nieuwe normaal ook wordt, vanuit de Schrift is natuurlijk ook het een en ander op te delven. Ik kan beginnen met de tien plagen. Om een nieuwe toekomst te gunnen aan Zijn volk Israël, waagt God het erop om het hart van de hardvochtige farao te vermurwen. Uiteindelijk laat de Egyptische koning het volk gaan. Zo kan Israël op weg gaan naar het beloofde land vloeiende van melk en honing. In dat licht bezien, is het corona-virus dan een plaag(stoot) van God om ‘ons’ hart te vermurwen? Of is het een straf van God om ons te laten boeten voor onze zonden? Of is corona een wake-up-call van God? Ieder antwoord op die vraag herbergt het risico dat ik voor mijn beurt spreek en op de troon van God ga zitten.

De aarde is van God voor ons

Wel denk ik dat we ons hebben te bedenken welke rol we als mensen hebben in deze schepping. Wat God heeft gemaakt was en is zeer goed (Genesis 1, vers 31). Die prachtige grondtoon blijft klinken door de Schrift heen. Dat alles heeft God ons in de hand gegeven. We lezen in vers 26, dat God, als eerste ons zegent en ten tweede zegt: “Wees vruchtbaar en wordt talrijk, bevolk de aarde en breng haar onder je gezag…”

Zegenen

Het woord zegenen heeft in het Hebreeuws overkomsten met het woord scheppen. Zegenen is niet zozeer een besluit, een conclusie of een momentopname. De zegen heeft te maken met de start van iets nieuws. De zegen is het begin van een toekomst. God waarborgt door Zijn zegen onze toekomst. Da’s één. Als wij die zegen ontvangen, hoe ben ik, hoe bent u dan een zegen en daarmee een garantsteller voor de toekomst?

Wijsheid

Het tweede is de inhoud van die zegen waar het gaat om onze plek in de schepping. De vertaling lijkt te suggereren dat we de baas kunnen spelen op deze wereld en er alles mee mogen doen. Alsof we allemaal rechten zouden hebben en geen plichten.
Elders in de Bijbel, in het boek Spreuken, lezen we over de Wijsheid die samen God de wereld schept, vormt, kneed en gereed maakt voor het leven (Spreuken 8, vers 22 t/m 31) Wijsheid is in de Bijbel verbonden met levensruimte scheppen. De ander een plek geven, zoals jij en ik een plek hebben in deze wereld, in de Hand van God. We hebben met wijsheid om te gaan met wat God ons geeft.

Wijsheid is afwegen en balans zoeken in wat is goed en liefdevol voor je omgeving en voor jezelf. Welke waarde geef je aan je leven, aan het leven, de mensen om je heen, aan God? Want vanuit de waardering voor God, voor je leefwereld en jezelf kun je goede afgewogen keuzes maken.

Ecotheologie

Ook in het Nieuwe Testament kom ik een veelzeggende gedachte tegen. In de brief aan de Kolossenzen lees ik, waar het gaat om Jezus Christus, dat alles “in Hem is geschapen” (Kolossenzen 1, vers 16) Jezus is het beginsel waarmee niet alleen de kerk, maar de héle wereld een gelaat krijgt. Alles heeft met Jezus te maken, van begin tot eind.
De wereld is dus door God gebouwd op principes van naastenliefde, aandacht, respect, vergeving, liefde en een onverbreekbaar verbond. Vanuit de eco-theologie kom ik de notie tegen, dat ook de natuur het lichaam is van Jezus Christus.

Natuur als gebutst lichaam van Jezus

Inmiddels lijkt de natuur een gebutst en beschadigd lichaam veroorzaakt door mensen, net zoals gebeurde in de nacht van Jezus’ geseling en kruisiging door de Romeinen. Zoals Jezus heeft laten zien zit er zoveel opstandingskracht in Hem dat Hij de dood overwint. Zo zal de natuur ook weer opstaan en geven wat God haar schenkt.

Levensruimte

Wat is het nieuwe normaal na de corona-crisis? Welk normaal dan ook, God heeft ons allang dit meegegeven uit zijn Woord: als mens ben je door God gezegend om levensruimte te scheppen voor jezelf en voor je naaste. Zo houden we voor elkaar en de volgende generaties de toekomst open. Want wat is een mens zonder toekomst?

ds Robert-Jan van Amstel, 15 mei 2020
(bovenstaande tekst is opgenomen in het kerkblad Kerkvenster, uitgave mei-juni 2020, van de Protestantse Gemeente Alexanderkerk Rotterdam)