De componist Sergei Prokofjev staat deze dagen centraal tijdens het Gergievfestival in Rotterdam. Gisteravond was de aftrap met filmmuziek uit Eisensteins rolprenten Alexander Nevski en Ivan de Verschrikkelijke. Eerst een inleiding gehoord door een veel “Ehhh”-zeggende Ruslandspecialist. Enigszins voorbereid ging ik met goede vriend Ton de Grote Zaal van De Doelen in. Het heeft wat om zo’n zaal binnen te gaan waar verwachting, verlangen en zin groeien bij het binnendruppelen van hoorders. Dat heb ik ook weleens bij het begin van een kerkdienst: verwachting van wat komen gaat.
Alexander Nevski
Uiteindelijk begint het dan met de binnenkomst van solist en dirigent: hieronder een opname die ik via de Facebook-app van mijn telefoon heb gemaakt. Mijn eerste live-uitzending, slechts een paar minuten, want het zaalreglement bepaalt dat er geen audio-visuele opnames gemaakt mogen worden.
Valery Gergiev leidde het Rotterdams Philharmonisch Orkest tot ongekende hoogte tijdens de uitvoering van Alexander Nevski. Het Groot Omroepkoor zong fenomenaal. Zelfs de beruchte schreeuwscene waar het orkest op volle sterkte speelt en het koor bijna letterlijk de longen uit het lijf zingt, bleef mooi in plaats van rauw-lelijk kwaken. Het ijzersterke trommelgeroffel en de muzikale schildering van het het gevecht op het ijs waren ijzingwekkkend.
Echt, luister via YouTube of een streamingdienst als Spotify naar deze muziek. Zelf vind ik het eerste koorstuk een prachtig stuk muziek:
https://youtu.be/1N1L7i7_3wg?t=3m30s
Na de fortefortissimo lang aangehouden slotnoot schoot ik in de lach. Een eerste reactie op wat ik gehoord had. Zoveel energie en speelplezier daar op het podium. Heerlijk om er deelgenoot van te zijn. Een Gesamt-beleving. En ja, zoals dat gaat met een mensenhart, het volgende zal dan nóg mooier zijn.
Ivan de Verschrikkelijke
Na de pauze volgde namelijk het huzarenstuk: “Ivan de Verschrikkelijke”, filmmuziek van Prokofjev voor de film van Sergei Eisenstein. Van deze filmmuziek zijn diverse concertbewerkingen gemaakt. De bewerking van Levon Atovmyan stond op het programma. In één woord als ik moet kiezen tussen patchwork of prutswerk, dan het laatste. Aan elkaar gelaste muziek waar ik regelmatig kop en staart miste. Lelijke overgangen in toonsoorten en dynamiek. Ik begrijp wél waarom er geen commerciële opnames op CD zijn verschenen van deze Atovmyan-flans. En níet waarom Gergiev deze bewerking heeft gekozen om het 125e geboortejaar van Prokofjev te vieren. Hij heeft in de jaren 90 voor het label Philips Classics met hetzelfde orkest een Ivan opgenomen in de bewerking van Stasevich: daar zit wel een verhaal in én met plezier gespeeld.
Gisteravond miste ik dat dynamische Gergiev-kleurenpalet zoals ik dat van hem ken bij andere live-concerten en CD-opnames. De brille en soms bijtende humor van Prokofjev in deze filmmuziek verdragen gelukkig dirigenten die hun dag niet hebben.
Hieronder een tweede live-opname via de Facebook-app: alleen al de rommelige start van dit Prokofjev/Atovmyan-vehikel was de opmaat voor de afwisseling van verveelde momenten en schitterende gezongen, gespeelde muziek.
Ivan de meesterlijke muziek
De Ivan-filmmuziek zit boordevol sprekende orkestraties, voor de één ’totalitaire kitsch’, voor mij een bron van genot. Eén van mijn favoriete stukken uit Ivan is deze:
https://www.youtube.com/watch?v=o5cDgJgtLq8
En zoals dirigent Valery Gergiev ergens zegt: “Welke 20e eeuwse componist heeft zoveel bekende en beroemde melodieën geschreven dan Prokofjev?” Prokofjev heeft extreem mooie melodieën geschreven die zijn landgenoot Tsjaikovsky naar de kroon steken. Een mooie melodie uit Ivan hoor je hier:
De muziek is gecomponeerd in de jaren 40 van de vorige eeuw, redelijk conventioneel en voor die tijd traditioneel in vergelijking met de ontwikkelingen in de moderne klassieke muziek. Gelukkig bleef Prokofjev eigenwijs in zijn componeren. Hij heeft muziek nagelaten die generaties lang zal meegaan, of de uitvoering nou briljant of knullig is.
Robert-Jan van Amstel, 9 september 2016
Hier het slot van de Stasevich concertversie van “Ivan de Verschrikkelijke”
Op Spotify is de Gergiev-opname te beluisteren:
Op Radio 4 is de complete opname van het concert terug te luisteren inclusief een paar korte inleidende woorden. Tijdens de pauze worden jeugdwerken van Prokofiev gespeeld:
http://www.radio4.nl/avondconcert/uitzending/410662/avondconcert
Dit delen:
Ontdek meer van [ iBelieve ]
Abonneer je om de nieuwste berichten naar je e-mail te laten verzenden.
