Goed voor jullie – de Bijbel in Gewone Taal

Daar is ie dan, de nieuwe bijbeluitgave van het Nederlands Bijbelgenootschap: de “Bijbel in Gewone Taal” (BGT). Gisteren officieel gepresenteerd en overhandigd aan koning Willem-Alexander, zo heb ik kunnen zien via het nieuws op internet. Ik weet alleen niet of de koning er ook uit gelezen heeft, zoals zijn moeder prinses Beatrix deed in 2004. In dat jaar werd de Nieuwe Bijbelvertaling (NBV) uitgegeven. De verspreking van haar kan ik me nog goed herinneren. In plaats van “oervloed” in Genesis 1, vers 2 las zij “overvloed”.

Het woord “oervloed” is in de BGT helemaal niet meer te lezen. Er staat nu dat er, een “hevige wind waaide over het water”. Net als in 2004 bij de publicatie van de NBV, ben ik gelijk gaan bladeren in deze Gewone-taal-bijbel. Teksten en fragmenten lezen die me na aan het hart liggen. Hoe zijn ze vertaald? Welke woorden zijn gekozen? Is de essentie nog overeind gebleven? Hoor ik het vertrouwde of klinkt weer iets nieuws door in de tekst wat me nog niet eerder was opgevallen?

Genesis 1 is één van mijn all-time-favorites. De beginverzen alleen al, elke keer als ik ze lees of hoor in de stilte van mijn huiskamer of tijdens een kerkdienst te midden van andere mensen, dan lijkt er iets van elektriciteit vrij te komen. De knop gaat om, de wereld komt aan het licht, God schept uit leven uit wat eerst kansloos lijkt… De oude vertaling van 1951 “In den beginne schiep God de hemel en de aarde” werd in 2004 gevolgd door “In het begin schiep God de hemel en de aarde.” En in de BGT van 2014 lees ik “In het begin maakte God de hemel en aarde.” Even wennen, dat woord ‘maken’. Bij het woord ‘scheppen’ klinkt nog iets van geheimenis door, welke krachten doen mee en wat is het kunstige en nieuwe dat eenmaal te voorschijn zal komen. Bij ‘maken’ denk ik eerder aan repareren, heel maken wat kapot is.

Numeri 6, vers 22 t/m 26 is een andere tekst voor me die al lang met me meegaat in mijn leven: de zegen die God geeft aan zijn volk. Deze woorden gebruik ik ook aan het einde van een kerkdienst. In de oude vertaling klinkt de zegen zo:

De Here zegene u en Hij behoede u.
De Here doe zijn Aangezicht over u lichten en zij u genadig.
De Here verheffe zijn Aangezicht over u en geve u vrede.

In de nieuwe BGT-vertaling lees ik:

De Heer zal jullie gelukkig maken en jullie beschermen.
De Heer zal bij jullie zijn en voor jullie zorgen.
De Heer zal aan jullie denken en jullie vrede geven.

Wordt nou hetzelfde gezegd in deze twee vertalingen of niet?
Het is heel gemakkelijk om beide vertalingen tegen elkaar uit te spelen. Het mooie is, als je beide vertalingen van het Hebreeuwse origineel leest, dat ze elkaar niet uitsluiten. Eerder: ze vullen elkaar aan. God laat zich niet opsluiten in één bepaalde vertaling. God kiest een nieuwe weg om mensenharten te bereiken en ik denk dat de BGT daar één van is. Want Hij sprak ooit eens licht en dat licht gaat vooraf aan alle andere lichten en lichtpunten in de wereld, in een mensenleven.

Zoals ik begon met Genesis 1, vers 1, zo eindig ik met Openbaring 22, vers 21 uit de Bijbel in Gewone Taal: “Ik wens jullie toe dat dat de Heer Jezus Christus goed voor jullie is.”

ds Robert-Jan van Amstel, 2 oktober 2014