Twitterende dominee

“Is dat nou nodig? Een dominee die twittert? Weer gaat er tijd af van de beschikbare tijd voor het bezoeken van de oudjes”, zo hoorde ik de verzuchting van een meelevend gemeentelid. Afgelopen zondag 6 november na een feestelijke en inspirerende jeugddienst hoorde ik bij de uitgang: “Een dominee die met iPad in de hand de jeugd weet te boeien en twittert: da’s de toekomst voor de kerk!” Zulke diverse reacties en meningen klinken er als het over sociale media gaat en mijn activiteiten o.a. op Twitter.

Zelf was ik eerst ook wat sceptisch omtrent Twitter. Wat heb je eraan om te lezen dat iemand twijfelt voor het gekoelde groentenschap bij de Appie: “Zal ik tomaat meenemen of gesneden ananas? #dtv” (#dtv = durf te vragen).  Zo’n vooroordeel had ik richting Twitter. Door enthousiaste vrienden en collega-predikanten heb ik de stap toch maar gewaagd.  Sinds maart dit jaar gebruik ik mijn account @Eudokia actief. Niet wetende dat er zo’n positieve energie en dito plezier mee gepaard gaat. Twitter is geven en ontvangen, als je het medium goed gebruikt. Of zoals collega ds Jos Douma in zijn blog zegt: “Sociale media: de kracht van interpersoonlijke generositeit”.

Een andere twitterende collega-dominee zei onlangs nog tegen mij: “Neem je zelf niet al te serieus, dan is Twitter een prima medium.” En wat ik nooit bevroed had: mensen die ik alleen Twitter ken, kom ik nu ook in real life (IRL) tegen. Zoals onlangs in Oldebroek waar diverse tweeps en andere belangstellenden aanwezig waren om door te praten over kerk en Israël. Dat was zo inspirerend, dat ik nu eindelijk echt met dit onderwerp aan de gang wil gaan.

Wat is Twitter?  We kunnen het Engelse woord vertalen als “kwinkeleren” of “kwetteren als een vogel” in het Engels. Een mooie en toegangelijke introductie over Twitter verwijs ik graag naar deze website: http://www.twitterinfo.nl/ Een tweet kan geen uitgebreide melodie zoals die van een zanglijster zijn, de ruimte is slechts 140 nootjes, met pauzes als spatie en, als je wilt, een hashtag (#) als toonsoort van de tweet.
Okay, ik wil dus beginnen met twitteren. Dus niet over gesneden ananas.  Wat dan wel? Wat is interessant en boeiend? Een citaat van een theoloog of uit de bijbel? 140 Tekens, wat zou er in passen?
Op dat moment van overwegen las ik een boek van Abraham Heschel. En zo werd mijn allereerste, nog hashtag-loze, tweet een probeersel met een citaat van Heschel. En pardoes werd deze eerste tweet door www.CIP.nl geReTweet, dan verschijnt er “RT” voorafgaand aan het bericht dat ik eerder heb geschreven. En mijn account werd opgenomen in het twitter-raampje van “twitterende christenen” op voornoemde website. Zo snel kan het dus gaan. Langzamerhand groeide in mij het besef hoeveel potentie sociale media ten diepste hebben. En hoe ga ik dat gebruiken?

Voorzichtig ben ik zo begonnen met citaten uit diverse boeken en af en toe wat te melden waar ik mee bezig was. Dus niet ’twibbelen’ (kibbelen op zijn Twits) over de lange rij bij de Appie-kassa of dat ik maar geen genoeg krijg van Tony Chocolonely Chocolade. Eerder tweet ik over wat ik gelezen heb tijdens de voorbereiding van de preek, wat mij is bij gebleven. Of het aankondigen van een kerkdienst of een groepsgesprek. Of verwijzen naar filmpjes, krantenartikelen, teksten die overlap tonen naar diverse interessevelden.

Wat mij verder stimuleerde om actief op Twitter te blijven, was de gestage toename van volgers die, mede door mijn eigen actieve volgeling-zijn van andere twitteraars, interesse tonen in wat ik te melden heb. De een is sinds den beginne volger, de ander verdwijnt weer en, hoe vreemd soms, komen sommigen weer terug. Geen redenen hoeven te worden gegeven over het wel of niet volgen. En als je echt zelf wilt beslissen wie jou als twitteraar volgt, dan kun een besloten account aanmaken, met een slotje: wie jou wil volgen, moet eerst goedkeuring krijgen.
Een bepaalde woordkeuze trekt commercieel-gerichte twitteraars aan:  woorden als  ‘pensioen’, ‘vakantie’ of ‘verstopping’ in een tweet, zorgt gegarandeerd voor volgers als een loodgieter, een reisburo (of reis-geïnteresseerden), een pensioen- of beleggingsadviseur of een erotiek-shop. Als je echter geen interesse in die commercieel-angehauchte tweeps toont, verdwijnen ze weer van de follower-lijst.

Twitter biedt een handigheidje met suggesties wie je nog meer kunt volgen. Opvallend vaak trof ik namen van predikanten of andere christenen. Bij doorlezen van bijdragen op hun timeline, ben ik ze gaan volgen. En zo gaat dat tot aan vandaag. Afhankelijk van mijn eigen interesseveld kom ik geweldige twitteraars tegen die de kunde en gave hebben om in één tweet van 140 tekens iets op te schrijven dat me bij wijze van spreken een dag kan bezighouden. Twitteraars die zich druk kunnen maken om van alles en nog wat. Idealisme, verveling, humor, prikkelend, associatief, linken naar blogs/krantenartikelen/foto’s/YouTube-filmpjes etc. Hoe meer je anderen volgt, hoe sneller het eigen heelal uitdijt en de timeline waar alle berichten op verschijnen haast als een razende voorbijtrekken. Behalve op zondagmorgen: net als de geringe drukte op de snelwegen, is het aantal tweets een stuk minder op mijn TL.

Om deze blog te schrijven had een aanleiding: via Twitter kom ik half oktober van dit jaar het bericht tegen dat master-studente theologie Mirte Martinus een scriptie heeft geschreven over twitterende dominees.  Haar boeiend en vlot geschreven scriptie heb ik gelezen. Om me te beperken tot twitterende dominees. In het achterhoofd heb ik de vraag die Martinus stelt in haar scriptie: “Waarvoor zetten de dominees hun deur open en wat doen ze als de deur open staat?” (p.21). Zoals een twitteraar zei op Twitter daags na publicatie van de scriptie: “Hielden sommige dominees maar hun deur dicht”, zo las ik met een glimlach. Tegelijkertijd denk ik dan maar aan die ene collega met zijn woorden om je zelf niet al te serieus te nemen als je twittert. Hoe het ook zij, wat ik tot nu toe gelezen en gezien heb van twitterende collegae, mag die deur wel open blijven staan.
Martinus heeft drie typen van de twitterende dominee bedacht: “de dominee die Twitter gebruikt om te evangeliseren, de dominee die via Twitter de kerk zichtbaar wil maken en tenslotte de dominee die een (ideologische) stem wil zijn.” (zie ook: http://www.kerknieuws.nl/nieuws.asp?oId=21512) En wat haar opvalt: de dominees twitteren vooral met elkaar. Dat herken ik wel en tegelijk is scopus (gelukkig) groter dan dat.

Hoe je de kwinkelerende dominee ook typeert: het zijn net mensen. In real life was dat al duidelijk, gelukkig ook in de virtuele wereld. Naast soms ingewikkelde discussies over het verbond, de betekenis van de doop, kerk-zijn anno tweeduizend-nu, boeken die uitkomen van al dan niet controversiële theologen, komen tweets voorbij over het wijntje dat wordt genuttigd of de berg brie terwijl het TV-programma Obese wordt bekeken, de muziek die wordt beluisterd (J.S. Bach staat op menig lijstje hoog genoteerd en wordt door de ander versmaad), de kranten, het weer, de foto’s van een mooi uitzicht vanuit de pastorie of tijdens het fietsen, de Wordfeud-verslaafde, de grappenmaker etc.

Natuurlijk, mijn hart klopt voor het Evangelie van Jezus Christus en voor de Kerk en mijn geloof in God en daar twitter ik over, de ene keer meer indirect dan direct. Tegelijk is het leuk en belangrijk om de eigen veelkleurigheid een stem te geven. De reactie van een Twitteraar dat haar beeld van het ambt wordt “kapotgetwitterd” omdat de dominee een onlinegame speelt, vind ik een goed voorbeeld: het werkt, deze exposure. Wat mij betreft doet deze hobby echter niets af aan het geloofsleven van een predikant en hoe zij/hij in het leven staat. Als ik mij in een hokje van Martinus zou moeten stoppen, dan is er overlap tussen alle drie typeringen: én (ongedwongen) evangelisatie én de kerk zichtbaar maken c.q. houden én een stem willen zijn, niet zozeer van een ideologie, als wel een stem als vertolking van de roepende Stem in de Bijbel.  

Twitter biedt grote kansen: netwerken, leren en delen van elkaar  in allerlei opzichten. Tegelijk heeft Twitter een dark-side, er zijn meer te noemen, maar in verband met de twitterende dominee: in welke mate deel je met de bekende c.q. anonieme ander in je werk als dominee en in je privacy? Voor de een een verademing dat de twitterende dominee een gewoon mens is, de ander voelt het gezag dat hij/zij al dan niet indirect schenkt aan de dominee aangevochten en uitgehold. Ik vind het daarom ook belangrijk dat de plaatselijke kerkelijke gemeente en de landelijke Kerk (en) gedachten hierover vormt: hoe is de kerk zichtbaar op het internet en op Twitter? In ieder geval heeft de generale synode van de Protestantse Kerk in Nederland (PKN) een eerste stap gezet om te gaan reflecteren, zie hier.
En dezelfde vraag voor de twitterende collega: zet je alles op één account of dient er misschien toch gesplitst te worden in een ambt-account en een privé-account? Tot nu toe doe ik alles met één account, omdat ik mij als dominee en mens niet kan splitsen. Wat mij beweegt als volgeling van Jezus Christus, als gelovige in God als de dragende Kracht achter alle beademde schepping, staat niet los van wie ik ben, hoe ik me ontwikkel, waar ik me tegen afzet, waar ik mijn plezier en vreugde vandaan haal.

Voor mij is nu de vraag: kan een dominee eigenlijk nog wel zónder Twitter, of breder: de sociale media als Facebook, Hyves en een blog?
Een dominee zonder Twitter en/of zonder andere sociale media heeft aan de ene kant de rust, want: waarom meewaaien op al die hyperige winden in de samenleving? Anderzijds: Twitter en andere social media houden je alert en bevragen je weer op een andere manier: waar kan het evangelie aansluiten bij of loodrecht staan op de leefwereld van jonger en ouder?

ds Robert-Jan van Amstel, 10 november 2011. Update: 14 november 2011. 2e Update: 24 januari 2012. 3e update: 11 april 2012

p.s.  1. Toevallig of niet, vandaag, vrijdag 11.11.11, staat er een paginagroot artikel “Twallelujah” in de bijlage V van de Volkskrant over dominees die twitteren. Leuk artikel om te lezen, klik hier.
p.s. 2.  Vrijdag 13 januari 2011 is de “Handreiking Beroepscode Sociale Media” gepresenteerd. De goed leesbare en overzichtelijk geschreven tekst is van proponent drs Lennart Aangeenbrug (www.aangeenbrug.org).  Zie deze link naar zijn blog met de Handreiking. Ook via deze link (Social Missie).
p.s.3. 25 maart 2012 is de eerste twitterdienst gehouden in de @triomfatorkerk met #twitkerk als hashtag; een primeur in kerkelijk Barendrecht. Hier het krantenbericht en hier een terugblik.
p.s.4. Proponent drs. Lennart Aangeenbrug reageert op de door de synode van de PKN eerder dit jaar aangenomen beroepscode en gedragsregels waarin een amendement is opgenomen over sociale media.

Interessante links: www.twitter.com en www. twitterinfo.nl; ook www.twittermania.nl is een leuke website.
Mijn eigen twitteraccount is te vinden via: www.twitter.com/eudokia